Antalya Andriake Antik Kenti: Demre'nin İmparatorluk Silosu ve Liman Mirası

Antik Dünyanın Büyülü Liman Kenti

Antalya'nın Demre ilçesinde, Çayağzı Mevkii'nde yer alan Andriake Antik Kenti, Akdeniz'in en etkileyici liman yerleşimlerinden birini gözler önüne seriyor. Myra kentinin liman mahallesi olarak kurulan bu antik yerleşim, Andriakos (Kokarçay) Nehri'nin ağzında konumlanmış ve bin yıllık ticaret tarihinin sessiz tanığı olarak günümüze ulaşmıştır. Demre ilçe merkezine sadece 5 kilometre mesafedeki bu eşsiz arkeolojik alan, Roma İmparatorluğu'nun Akdeniz ticaretindeki gücünün somut bir yansımasını sunuyor.

Granarium: İmparatorluk Mimarisinin Şaheseri

Andriake'nin kalbi, hiç kuşkusuz MS 117-138 yılları arasında İmparator Hadrian döneminde inşa edilen Granarium'dur. 65 x 32 metre boyutlarındaki bu dikdörtgen planlı tahıl ambarı, sekiz odasıyla Roma mühendisliğinin zirvesini temsil ediyor. Çatısına kadar ayakta kalmış bu olağanüstü yapı, günümüzde Likya Uygarlıkları Müzesi olarak hizmet vererek antik mirasın modern yorumunu sunuyor. Granarium'un ön cephesinde yer alan İmparator Hadrian ve karısı Sabina'ya ait büstler, imparatorluk sanatının incelikli işçiliğini yansıtırken, aralarında grifon bulunan Serapis ve Pluton kabartması, antik dönemin mitolojik sembolizmini gözler önüne seriyor.

Liman Şehirciliğinin Eşsiz Dokusu

Andriake'nin mimari planlaması, antik dönem liman şehirciliğinin mükemmel bir örneğini oluşturuyor. Liman, tersane, ticari yapılar, kervan park alanı ve sosyal bölge olmak üzere üç işlevsel bölgeden oluşan kent, Patara ve Phaselis gibi Likya'nın diğer önemli limanlarıyla birlikte Akdeniz ticaretinin nabzını tutuyordu. Güney yönü hariç üç tarafı dükkânlarla çevrili agora, ortasındaki sarnıçla birlikte ticari yaşamın merkezi konumundaydı. Limana yakın konumdaki iki Roma dönemi hamamı, sosyal yaşamın canlılığını gösterirken, kemerli girişi ve nişli duvarlarıyla tipik Roma mimarisini yansıtan nymphaion, kent sakinlerinin günlük yaşamına dair ipuçları sunuyor.

Mor Rengin Gizemi ve Ticaret Ağları

Andriake'nin en büyüleyici özelliklerinden biri, antik dönemde sadece imparatorlar ve üst sınıflar tarafından kullanılan mor renk boyanın üretim merkezlerinden biri olmasıdır. Murex deniz kabuklusundan elde edilen bu değerli boya, kentin ekonomik gücünün göstergesi olurken, üretim sonrası kalan kabuk artıkları 'Mureks Harcı' olarak yapı malzemesinde kullanılmıştır. Kazılarda ele geçen çok sayıda ve çeşitli yabancı kaynaklı amfora parçaları, Andriake'nin uluslararası ticaret ağlarındaki önemli konumunu kanıtlıyor. Bu seramik buluntular, zeytin yağı ve şarap gibi sıvı malzemelerin ticaretinin yoğunluğunu gözler önüne seriyor.

İnançların Buluşma Noktası

Andriake'nin kültürel zenginliği, sadece ticari faaliyetlerle sınırlı kalmıyor. Bizans döneminde limanda beş kilise ve bir sinagogla, Yahudi ve Hristiyan tapınakları bir arada yaşam sürmüştür. Anadolu Akdeniz'indeki ilk sinagogun burada keşfedilmiş olması, kentin çok kültürlü yapısının en önemli kanıtlarından biridir. MS 60'ta Aziz Paulos'un Roma'ya giderken gemi değiştirmek üzere burada mola vermesi, Andriake tarihinin en renkli sayfalarından birini oluşturuyor. Ticari trafik sayesinde sosyal ve kültürel trafiği de beraberinde getiren liman, farklı inançların barış içinde bir arada yaşamasını sağlamıştır.

Tarihsel Süreklilik ve Arkeolojik Keşifler

MÖ 200'lerde ilk kez anılan Andriake, MÖ 197'de Kral III. Antiokhos'un filosuyla kenti Ptolemaioslar'dan almasıyla tarih sahnesine çıkmıştır. Klasik dönemden itibaren yoğun kullanılan kent, Helenistik, Roma ve Bizans dönemleri boyunca liman kimliğini korumuştur. İmparator Traianus'ın Lykia'nın güneyinde güzel bir liman yapılması gerekliliğini belirtmesi üzerine, planlama ve uygulama Hadrianus döneminde gerçekleştirilmiştir. 2009 yılından bu yana Prof. Dr. Nevzat Çevik başkanlığında sürdürülen kazılar, liman dokusunun en az 1000 yıl boyunca Bizans dönemine kadar etkinliğini sürdürdüğünü ortaya koymuştur.

Doğal Dönüşüm ve Ekolojik Miras

MS 7. yüzyıldan sonra alüvyonlarla dolmaya başlayan liman, bugün bataklık haline gelerek denizle bağlantısını kaybetmiştir. Ancak bu doğal dönüşüm, alanın kuş cennetine dönüşmesini sağlayarak yeni bir ekolojik değer kazandırmıştır. Zeytin ağaçlarıyla çevrili kalıntılar, antik mirasın doğal güzellikle buluştuğu eşsiz bir atmosfer yaratıyor. Limanın güneyindeki tepenin eteğine yayılan kalıntılar, ziyaretçilere hem tarihsel hem de doğal bir keşif deneyimi sunuyor.

Andriake Antik Kenti, Roma İmparatorluğu'nun Akdeniz ticaretindeki gücünün, çok kültürlü yaşamın ve antik mühendisliğin mükemmel bir sentezini sunarak, Antalya'nın en değerli arkeolojik hazinelerinden biri olmaya devam ediyor.