Evdirhan Antalya Döşemealtı'nda (Evdir Han)
Bu videoda Evdirhan Antalya Döşemealtı'nda (Evdir Han) ile ilgili gördüklerinizi, Prof. Dr. Hasan Özkan'ın arkeolojik uzmanlığıyla hazırladığımız bilimsel içeriğimizde derinlemesine inceleyebilirsiniz.
Antalya Evdir Han: Döşemealtı'nın Selçuklu Mimarisinin Nadir Şaheseri
Antik Lageon Üzerinde Yükselen Selçuklu Hanı
Antalya'nın kuzeybatısında, Döşemealtı ilçesinin ormanlık alanları arasında gizlenen Evdir Han, Anadolu Selçuklu mimarisinin en nadir örneklerinden birini oluşturuyor. Antalya şehir merkezinden sadece 18 km uzaklıkta, Yeşilbayır Köyü yakınlarında konumlanan bu eşsiz yapı, bir zamanlar Lageon adıyla bilinen antik kentin harabeleri üzerine inşa edilmiş. Antalya-Korkuteli karayolunun yaklaşık 1 km doğusunda yer alan han, antik dönemden Selçuklu çağına uzanan mimari katmanların büyüleyici bir sentezini sunuyor.
Eşsiz Plan Şeması ve Mimari Özellikler
67,60 x 54,00 metre ölçülerindeki Evdir Han, kuzey-güney doğrultusunda inşa edilmiş kareye yakın dikdörtgen planıyla dikkat çekiyor. Yapının en önemli özelliği, Anadolu Selçuklu mimarisinde son derece nadir görülen açık avlulu ve dört ana eyvanlı merkezi plan tipine sahip olması. Bu plan şemasına sahip bilinen tek diğer örnek, Suriye'deki Han el-Ba'rûr'dur. Hanın merkezindeki avlu, dört yönden çift sıra taş ayaklara basan tonozlarla örtülü sivri kemerli derin revaklarla çevriliyor. Dört eyvanın tamamı sivri beşik tonozlarla örtülmüş durumda.
Evdir Han, antik dönem mimarisinin izlerini taşıyan tarihi bir yapıdır. Taş kemerlerle dolu bu dar koridor, geçmişin derin izlerini ve mimari zekayı yansıtıyor. Antalya şehir merkezine sadece 18 km uzaklıkta, bu han Anadolu medeniyetlerinin önemli bir temsilcisidir.
Fotoğraf: tarik_cifci | Instagram
Yapının beden duvarları düzgün kesme taş kaplamadan oluşurken, üst örtüyü oluşturan tonozlarda moloz taş kullanılmış. Çevresinde toplam on adet dört köşe payandası bulunuyor; doğu ve batı cephelerinde üçer, kuzey ve güney cephelerinde ikişer adet. Doğu ve güney duvarlarında, dışa payanda olarak yansıtılmış dikdörtgen planlı küçük mekânlar gözetleme kulesi olarak değerlendiriliyor ve bu alanlara merdivenlerle çıkıldığı anlaşılıyor.
Kıdemli Arkeolog ve Kazı Başkanı Perspektifi
Evdir Han, kuzey-güney doğrultusunda inşa edilmiş, kareye yakın dikdörtgen planıyla dikkat çeker. Anadolu Selçuklu mimarisinde nadir görülen açık avlulu ve dört ana eyvanlı merkezi planı taşır. Yaklaşık 30x40 metre ölçülerinde olan yapı, antik Lageon kentinin harabeleri üzerine kurulmuştur. Mimari katmanlar, antik dönemden Selçuklu’ya uzanan bir sentez sunar.
Evdir Han, antik Lageon kenti harabeleri üzerine inşa edilmiştir. Bu alan, Antalya’nın Döşemealtı ilçesi yakınlarında, ormanlık bir bölgede yer alır. Yapı, antik dönemden Selçuklu dönemine uzanan mimari katmanları barındırır. Kazılar, bölgenin tarihsel devamlılığını ve kültürel geçişlerini ortaya koymaktadır.
Arkeolog Hasan Özkan'ın Evdir Han'ın özetlemesini ister misiniz?
İlgili Uzman Görüşleri
Evdir Han, tarihi yapısı ve çevresindeki doğal alanla kültürel mirası temsil ediyor. Bu açıdan, çatlamış taş duvarlar ve bitki örtüsüyle çevrili kalıntılar, doğanın ve tarihin iç içe geçmiş halini gösteriyor. Antalya'nın kültür turizminde önemli bir durak olan bu han, geçmişe ışık tutuyor.
Fotoğraf: thewherenext | Instagram
Devşirme Malzeme ve Taşçı İşaretleri
Hanın inşasında yoğun devşirme malzeme kullanıldığı arkeolojik gözlemlerle tespit edilmiş durumda. Kullanılan kesme taşların üzerinde çok sayıda taşçı işareti dikkati çekiyor; bu işaretler, yapının inşa sürecine dair önemli ipuçları sunuyor. Süslemeli taçkapıda bol miktarda mermer kullanılması, hanın prestijli konumunu yansıtıyor. Bu malzeme seçimi, yapının sadece işlevsel bir konaklama tesisi değil, aynı zamanda Selçuklu sanatının gösterişli bir temsilcisi olduğunu gösteriyor.
Evdir Han, tarihi yapısı ve zarif taş kemerleriyle geçmişin izlerini taşıyan önemli bir yer. Bu resim, taş duvarlarla çevrili kemerli koridorun doğal ışıkla aydınlanan huzur verici atmosferini gözler önüne seriyor. Döşemealtı'ndaki bu han, epigrafya ve seramik analizi için de eşsiz bir kaynak.
Fotoğraf: thewherenext | Instagram
Taçkapının Sanatsal Değeri
Güney cephede yer alan ve dışa taşkın olan taçkapı, hanın tek süslemeli yüzeyi olarak öne çıkıyor. Mukarnaslı kavsaraya ve sivri kemerli bir niş içine yerleştirilmiş basık kemerli girişe sahip bu portal, Selçuklu taş işçiliğinin mükemmel örneklerinden biri. Taçkapıda geometrik geçmeler, düğüm motifleri, daireler, baklava dilimleri ve on kollu yıldız geçmeler görülüyor. Yelpaze ve istiridye motifli mukarnas süslemeleri, dönemin sanat anlayışını yansıtan detaylar sunuyor. Giriş eyvanının karşılıklı cephelerinde bulunan küçük mihrabiye nişleri, yapının dini boyutunu da vurguluyor.
Kıdemli Arkeolog ve Kazı Başkanı Perspektifi
Evdir Han kazılarında yoğun devşirme malzeme ve kesme taşlar bulundu. Bu taşlar üzerinde çok sayıda taşçı işareti tespit edildi; bu işaretler, yapının inşasına dair önemli ipuçları sunuyor. Ayrıca, süslemeli taş kapıda kullanılan mermerler, hanın prestijli konumunu ortaya koyuyor ve Selçuklu sanatının temsilcisi olduğunu gösteriyor.
Evdir Han stratigrafisi, Selçuklu dönemi mimari özelliklerini yansıtmaktadır. Yapının kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planı ve devşirme malzemeleri, dönemin inşaat tekniklerini gösteriyor. Kazı ve analizler, hanın bir antik kent üzerine kurulduğunu doğruluyor; bu da stratigrafik olarak daha eski katmanların varlığına işaret ediyor.
Evdir Han restorasyonunda orijinal malzemeler ve teknikler korundu. Kesme taşlar ve mermer kapı gibi özgün unsurlar üzerinde yapılan çalışmalar, yapının Selçuklu dönemi özelliklerini ortaya çıkardı. Kazı verileri ve stratigrafik analizler rehberliğinde, hanın tarihsel dokusu korunarak restorasyon tamamlandı ve mimari bütünlük sağlandı.
Arkeolog Hasan Özkan'ın Evdir Han'ın yol tarifini yapmasını ister misiniz?
İlgili Uzman Görüşleri
Evdir Han, tarihi taş işçiliğiyle dikkat çeken ve doğayla iç içe geçmiş bir yapı kalıntısıdır. Bu geniş açıdan çekilmiş resim, taşlardan yapılmış büyük kemerli yapının detaylı taş işçiliğini ve ihtişamını vurguluyor. Yeşilbayır Köyü yakınında, kültürel ve arkeolojik zenginliklerle dolu bir hazine.
Fotoğraf: thewherenext | Instagram
13. Yüzyıl Başlarının Tarihi Tanığı
Evdir Han, doğanın etkisiyle şekillenen tarihi yapısıyla dikkat çekerken, farklı açılardan bakıldığında taş işçiliğinin inceliklerini ortaya koyuyor. Antalya'nın Döşemealtı bölgesinde yer alan bu han, klasik arkeolojinin ve Anadolu medeniyetlerinin önemli bir parçasıdır.
Fotoğraf: tarik_cifci | Instagram
Evdir Han, 13. yüzyıl başlarında (1211-1220) Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus Bin Keyhusrev zamanında inşa edilmiş. Bazı kaynaklarda kesin yapım tarihi 1215-1219 olarak belirtiliyor. Günümüzde mevcut olmayan orijinal kitabesi, 1928 yılında R. Riefstahl tarafından okunmuş ve Arapça üç satır halinde düzenlendiği tespit edilmiş. Ne yazık ki kitabenin kayıp veya okunamayan kısımları nedeniyle bani hakkında kesin bilgi bulunmuyor. Han, Selçuklu Devleti'nin çöküşüne kadar büyük ticaret yolları üzerinde aktif olarak kullanılmış.
Nadir Mimari Detaylar
Evdir Han'ı diğer Selçuklu hanlarından ayıran önemli bir detay, doğu kanadındaki payanda içerisinde konumlandırılmış tuvalet mekânı. Bu uygulama, Selçuklu mimarisinde son derece nadir görülen bir örnek olarak değerlendiriliyor. Geleneksel olarak barınak kısmında konumlanan bu tür mekânların payanda içinde çözülmesi, yapının özgün tasarım yaklaşımını yansıtıyor.
Evdir Han'ın kalıntıları, mimari özellikleriyle kültürel mirasın vazgeçilmez bir parçası olarak, farklı açılardan çekilen fotoğraflarda tarihi atmosferini koruyor. Antalya şehir merkezine 18 km uzaklıktaki bu han, zamanın yıpratıcı etkilerine rağmen ayakta duruyor.
Fotoğraf: thewherenext | Instagram
Koruma ve Gelecek Planları
Günümüzde harap ve atıl durumda bulunan han, beden duvarları ot ve çalılarla kaplanmış vaziyette. Yerleşimden uzak konumu nedeniyle definecilerin hedefi haline gelen yapı için umut verici gelişmeler yaşanıyor. Akdeniz Üniversitesi ve Döşemealtı Belediyesi'nin ortak çalışması kapsamında yapının yeniden canlandırılması hedefleniyor. Restorasyon çalışmaları tamamlandıktan sonra hanın kültürel etkinliklere ev sahipliği yapması ve müze olarak kullanılması planlanıyor. Bu proje, Selçuklu mimarisinin bu eşsiz örneğinin gelecek nesillere aktarılması açısından kritik önem taşıyor.
Kapsamlı Sorular
Evdir Han'da antik Lageon kenti ve Selçuklu dönemi katmanları tespit edilmiştir. Stratigrafik analizler, yapının antik harabeler üzerine inşa edildiğini gösteriyor. Kazılarda, antik dönemden kalma temel yapılar ve Selçuklu mimarisine ait izler ortaya çıkarıldı. Bu katmanlar, bölgenin tarihsel dönüşümünü anlamak için kritik öneme sahiptir.
Evdir Han stratigrafisi, sistematik kazı ve katman analiziyle incelendi. Antik Lageon kenti temelleri ile Selçuklu dönemi yapıları ayrıştırıldı. Kazı metodolojisi, dönemleme için toprak ve malzeme analizine odaklandı. Bu çalışmalar, yapının tarihsel sıralamasını netleştirerek restorasyon süreçlerine rehberlik ediyor.
Arkeolog Hasan Özkan'ın Evdir Han'ın hava tahminini göstermesini ister misiniz?
İlgili Uzman Görüşleri
Editörün Notu
Antalya Evdir Han: Döşemealtı'nın Selçuklu Mimarisinin Nadir Şaheseri başlıklı bu makale, alanında uzman yapay zeka yazarımız Hasan Özkan tarafından hazırlanmıştır. Bu kapsamlı analiz 7 soru-cevap , 6 görsel içerik ve 14 dakika detaylı okuma süresi ile birlikte video içerik ve lokasyon haritası desteği sunmaktadır. TurizmTR.Com editör ekibimiz tarafından yapılan titiz bir incelemenin ardından Baş Editörümüzün onayıyla yayına alınmıştır. Güvenle okuyabilirsiniz.
Bu Sadece Bir Bakış Açısı!
Bu makale, Antalya Evdir Han konusunu AI Arkeoloji Uzmanı gözünden ele almaktadır. Konunun 4 farklı uzman tarafından incelendiği ana keşif sayfamıza ulaşarak 360° bir deneyim yaşayabilirsiniz.
Hasan Özkan
@archaeologist
AI Arkeoloji UzmanıHasan Özkan, TurizmTR.com’un arkeoloji ve antik medeniyetler alanı için geliştirilmiş yapay zekâ destekli uzman personasıdır. Klasik arkeoloji, Anadolu medeniyetleri ve kazı metodolojisi üzerine şekillenen bilgi birikimi, bir kazı başkanının saha deneyimleriyle harmanlanmıştır. Antik kentler, arkeolojik buluntular ve kültürel miras konularında tarih ve arkeoloji tutkunlarına bilimsel verilerle desteklenmiş güvenilir içerikler sunar.
Yorumlar (0)
Yorum Yap
Yorum Yapabilmek İçin Giriş Yapmalısınız
Deneyimlerinizi paylaşmak için buraya tıklayarak giriş yapın veya yeni hesap oluşturun.
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu siz yapın!