Antalya Kyaneai Ören Yeri: Demre'nin Lahitler Diyarı ve Keşfedilmemiş Likya Hazinesi

Antalya'nın Demre ilçesine bağlı Yavu Köyü yakınlarında, sarp kayalıklar üzerinde yükselen Kyaneai Ören Yeri, Likya uygarlığının en az bilinen ama bir o kadar etkileyici kalıntılarından birini barındırıyor. Grekçe'de "Koyu Mavi" ya da "Çınlayan Kayalar" anlamına gelen bu antik kent, Likçe'de Xban- olarak anılıyordu. Antiphellos (Kaş) ile Myra (Demre) arasında stratejik bir noktada konumlanan Kyaneai, doğu-batı doğrultusunda uzanan bir tepe düzlüğünde, güneyi sarp kayalıklarla çevrili bir akropol üzerinde kurulmuş. Demre'ye 20-23 kilometre, Üçağız Limanı'na ise yaklaşık 5 kilometre mesafede olan bu ören yeri, "Lahitler Kenti" olarak da anılıyor çünkü tüm Likya bölgesinde en fazla lahit bulunan antik yerleşim burası.

Ulaşım ve Konum Özellikleri

Kyaneai'ye ulaşım, Yavu köyü üzerinden sağlanıyor ancak bu yolculuk biraz macera istiyor. Toprak yol oldukça bozuk, taşlı ve zorlu bir yapıya sahip. Bu nedenle 4x4 arazi aracı ya da altı yüksek bir araç tercih etmeniz kesinlikle önerilir; normal binek araçlarla bu yolu aşmak oldukça zor olabilir. Yavu köyünden yaklaşık 250 metre yukarıda konumlanan ören yerine araçla belirli bir noktaya kadar gidilebilse de, sonrasında yürüyüş yapmanız gerekecek. Bu zorlu ulaşım koşulları, aslında kentin neden bu kadar bakir ve keşfedilmemiş kaldığını da açıklıyor.

Kentin doğal konumu gerçekten büyüleyici. Güney yönü sarp bir kayalık platformdan oluşan akropol, doğal bir savunma hattı oluşturuyor. Bu nedenle güney tarafı surlarla çevrilmemiş; doğa zaten en iyi korumayı sağlamış. Kuzey, batı ve doğu yönlerinden ise surlarla çevrili olan kent, stratejik konumu sayesinde hem güvenli hem de çevresine hakim bir noktada yükseliyor.

Tarihi Doku ve Kültürel Önem

Kyaneai'nin iskân tarihi MÖ 1000'li yıllara, bazı kaynaklara göre ise en geç MÖ 4. yüzyıla kadar uzanıyor. Kent, Likya Birliği'nde önemli bir rol oynamış ve "Lykion Ku" ibareli sikkeleriyle tanınmış. Roma egemenliği altında büyük bir gelişme gösteren Kyaneai, Bizans döneminde (MS 5-6. yüzyıl) piskoposluk merkezi olarak varlığını sürdürmüş ve 10. yüzyılda terk edilmiş. Antik coğrafyacı Pausanias, burada Apollon Thyrxeus tapınağının bulunduğunu yazıyor; bu da kentin dini açıdan da önemli bir merkez olduğunu gösteriyor.

Kentin kültürel önemi günümüzde de devam ediyor. 2009 yılında"Likya Uygarlığı Antik Kentleri" kapsamında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne önerilmiş durumda. Ayrıca Bizans dönemindeki piskoposluk merkezi olma özelliği nedeniyle, günümüzde Katolik Kilisesi tarafından titular piskoposluk olarak listeleniyor.

Mimari Yapılar ve Lahitler

Kyaneai'yi diğer Likya kentlerinden ayıran en önemli özellik, inanılmaz sayıdaki lahitleri. Akropolün doğusundaki nekropol sahasında ve güney yamacında onlarca lahit ve kaya mezarı bulunuyor. Bu lahitler arasında özellikle Jason adlı vatandaşın sıra dışı mezarı dikkat çekiyor. Jason'un cömert bağışları ve aldığı onursal unvanlar, kentin sosyal yapısı ve toplumsal değerleri hakkında önemli ipuçları veriyor.

Akropolün güneyindeki sarp kayalıkta, tek ion sütunlu, in antis tapınak cepheli kaya mezarı ve Likya yazıtlı lahitler de görülmeye değer. Bu mezarlar, Likya mimarisinin incelikli işçiliğini ve estetik anlayışını yansıtıyor. Kentte bulunan lahitlerde, savaş arabası ve kanatlı zafer gibi kabartmalar da mevcut; bunlar dönemin sanat anlayışını ve mitolojik inançlarını gözler önüne seriyor.

Tiyatro, Surlar ve Heroon

Akropolden batıya giden düzlüğün kuzeyinde, güney eteğinde yer alan tiyatro, Kyaneai'nin mimari zenginliğinin bir başka göstergesi. Caveası doğal meyile oyulmuş, 50 metre çapında çift diazomalı bu tiyatro, antik dönemde kentin kültürel yaşamının merkezi olmuş. Doğal araziye uyum sağlayan yapısıyla, Likya mimarlarının doğayla ne kadar uyumlu çalıştığını gösteriyor.

Şehri çevreleyen surların kuzey ve batıdaki kapı girişleri hala görülebilir durumda. Bu kapılar, kentin savunma sisteminin ne kadar düşünülmüş olduğunu ortaya koyuyor. Batı kapısı yakınında yer alan heroon (anıtsal mezar), MÖ 4. yüzyıla ait bir lahdin bulunduğu özel bir yapı. Sandukasında ve kapağında bulunan kabartmalar, dönemin sanat eserlerinin en güzel örneklerinden.

Akropol içinde kütüphane, hamam, tahıl ambarı, anıtsal çeşme, sarnıçlar ve mezar odaları kalıntıları da mevcut. Ancak yoğun bitki örtüsü nedeniyle bu yapıları seçmek ve tanımlamak oldukça zor. Bu durum, kentin ne kadar bakımsız ve doğal halinde kaldığını gösteriyor; aynı zamanda keşif heyecanını da artırıyor.

Sanat Eserleri ve Yazıtlar

Kyaneai, Likya dili ile yazılmış kitabeler ve onursal yazıtlar açısından da zengin bir ören yeri. Özellikle Jason adlı vatandaşa ait yazıtlar, kentin sosyal ve politik yapısı hakkında değerli bilgiler sunuyor. Bu yazıtlar, antik dönemde toplumsal hiyerarşinin, cömertliğin ve onurun ne kadar önemsendiğini gösteriyor.

Heroon lahdinde ve diğer lahitlerde bulunan kabartmalar da sanat tarihi açısından büyük değer taşıyor. Savaş arabası, kanatlı zafer ve mitolojik figürler içeren bu kabartmalar, Likya sanatının inceliğini ve zenginliğini yansıtıyor. Her bir lahit, adeta bir hikaye anlatıyor; o dönemde yaşayan insanların inançlarını, değerlerini ve estetik anlayışlarını gözler önüne seriyor.

Ziyaret Önerileri ve Aktiviteler

Kyaneai'yi ziyaret etmeyi planlıyorsanız, bazı önemli noktalara dikkat etmeniz gerekiyor:

• Araç Seçimi: Yol çok kötü olduğu için arazi aracı tercih edin. Normal araçlarla gitmek hem zorlu hem de riskli olabilir.
• Hazırlık: Yanınıza mutlaka su ve yiyecek alın. Ören yerinde herhangi bir tesis bulunmuyor.
• Giyim: Rahat ve doğa yürüyüşüne uygun kıyafetler tercih edin. Yürüyüş ayakkabıları şart.
• Zaman: Kenti gezmek ve keşfetmek için en az 2-3 saat ayırın. Bitki örtüsü yoğun olduğu için bazı yapıları bulmak zaman alabilir.

Antik kent bakımsız ve bitki örtüsüyle kaplı olduğu için, konfor arayanlar için uygun bir destinasyon değil. Ancak doğa yürüyüşü ve keşif meraklıları için tam bir cennet. Güney ve batı tepelerinden izlenen manzara gerçekten etkileyici; Akdeniz'in mavisini, Likya dağlarının yeşilini ve antik kalıntıların gizemini bir arada görebiliyorsunuz.

Kyaneai'de yapabileceğiniz aktiviteler arasında tiyatro, surlar, lahitler ve kaya mezarlarını gezmek başı çekiyor. Doğa yürüyüşü (trekking) yapmak, manzara seyri ve fotoğrafçılık da popüler aktiviteler arasında. Her adımda yeni bir lahit, her köşede yeni bir kalıntı keşfedebilirsiniz. Bu keşif heyecanı, zorlu yolculuğun tüm zorluklarını unutturuyor.

Keşfin Tadını Çıkar

Kyaneai Ören Yeri, Antalya'nın ve Demre'nin en az bilinen ama en çok heyecan veren antik kentlerinden biri. Zorlu ulaşım koşulları ve bakımsız yapısı, onu kalabalık turist gruplarından uzak tutmuş; bu da kentin otantik ve dokunulmamış havasını korumasını sağlamış. Eğer siz de ezberbozan rotalar arayan, doğayla iç içe tarih keşfetmek isteyen bir gezginseniz, Kyaneai tam size göre. Lahitler Kenti'nin sessiz sokaklarında yürürken, binlerce yıl öncesinin izlerini takip edecek, Likya uygarlığının büyüleyici dünyasına adım atacaksınız. Unutmayın, en güzel keşifler bazen en zorlu yollarda gizlidir.