Antalya Likya Uygarlıkları Müzesi: Demre'nin Antik Liman Hazinesi

Antik Limanın Kalbi: Granarium'da Yeniden Doğan Tarih

Antalya'nın Demre ilçesinde, Büyükkum Mahallesi'nde yer alan Likya Uygarlıkları Müzesi, antik dünyanın en büyük liman depolarından birinin içinde hayat bulan eşsiz bir kültür merkezi olarak karşımıza çıkıyor. MS 129 yılında inşa edilen ve Anadolu'nun en büyük antik liman deposu olan Granarium yapısının restore edilmesiyle oluşturulan bu müze, 56 metre uzunluğunda, 32 metre genişliğinde dikdörtgen planlı yedi odasıyla, geçmişin ihtişamını günümüze taşıyan bir mimari başyapıt niteliğindedir.

Andriake Ören Yeri içinde konumlanan müze, Likya Birliği'nin en büyük altı kentinden biri olan Myra'nın liman mahallesi olan bu antik yerleşimde, MS 7. yüzyıla kadar işlevselliğini korumuş tarihi limanın kalbinde yer alıyor. Phaselis ve Patara'dan sonra bölgenin en önemli üçüncü limanı olan Andriake'nin günümüzde bataklık haline gelmiş ve denizle bağlantısı kesilmiş olması, bu müzenin tarihsel önemini daha da artırıyor.

Binlerce Yıllık Sanat Eserlerinin Buluşma Noktası

Müzenin koleksiyonu, Likya kentlerinde yapılan kazılarda bulunan 1.009 arkeolojik eserin sergilendiği tematik yedi salondan oluşuyor. Myra, Patara, Xanthos, Tlos, Pınara, Olympos, Arykanda ve Antiphellos gibi Likya kentlerinden gelen bu eserler, Likya, Roma ve Bizans dönemlerinin sanatsal üslup ve işlevsellik açısından zengin bir panoramasını sunuyor. Prof. Dr. Nevzat Çevik ve Arif Müfid Mansel gibi önemli arkeologların 1947'den beri Side'de ve 2009'dan bu yana Andriake'de yürüttükleri kazılardan elde edilen bu koleksiyon, Geç Bronz Çağı'na kadar uzanan buluntularla Likya tarihinin önemli bir kesitini gözler önüne seriyor.

Sergilenen eserler arasında pişmiş toprak figürinler, terazi, ağırlık ve kantarlar, tanrı ve tanrıça heykelleri, frizler, kabartmalı mimari parçalar, sikkeler, süs eşyaları, amphoralar, Hermes Heykeli, Eroslu lahitler, bronz ve mermer heykelcikler gibi çeşitli malzemelerden yapılmış sanat eserleri bulunuyor. Bronz, mermer, kireç taşı, pişmiş toprak, cam, taş ve metal gibi farklı malzemelerden oluşan bu zengin koleksiyon, antik dönemin teknik ustalığını ve sanatsal çeşitliliğini gözler önüne seriyor.

Yazıtlar ve Epigrafik Hazineler

Müzenin en değerli parçaları arasında Letoon dikme yazıtı ve Stadiasmus Patariansis yazıtı gibi önemli epigrafik eserler yer alıyor. Bu yazıtlar, Likya tarih ve coğrafyası, epigrafisi, ekonomik ve sosyal yaşam, din kültürü, Likya sanatı ve ticaret gemileri gibi tematik bölümlerde sergilenerek, ziyaretçilere antik dönemin yazılı kaynaklarından doğrudan bilgi aktarımı sağlıyor.

Çok Kültürlü Dini Yaşamın İzleri

Andriake'nin en büyüleyici özelliklerinden biri, farklı inanç sistemlerinin bir arada yaşadığına dair somut delilleri barındırmasıdır. MS 5. yüzyıla ait olduğu düşünülen Sinagog, Likya Bölgesinde Yahudi varlığına ilişkin ilk somut delil olarak karşımıza çıkıyor. Üzerinde Musevi sembollerinin bulunduğu Menorah Levhası, dini ifadelerin görüldüğü kitabeler ve onurlandırma anıtları, bu çok kültürlü yapının zenginliğini gözler önüne seriyor. Kilise ve sinagog gibi dini yapıların bir arada bulunması, antik dönemde bu liman kentinin kozmopolit karakterini ortaya koyuyor.

Mureks Harcı: Antik Dönemin Teknolojik Mucizesi

Müzenin mimari yapısında kullanılan Mureks harcı, Andriake'ye özgü olan ve bölgeye getirilen deniz kabuklusu artıklarından oluşuyor. Bu özel harç, antik çağda imparatorlar için mor renk boyanın üretildiği Mureks İşlikleri'nden (Boya Fabrikası) arta kalan kabuk artıklarının yapı malzemesi olarak kullanılmasıyla elde edilmiş. Bu teknik detay, antik dönem yapı teknolojisinin ne kadar gelişmiş olduğunu göstermesi açısından büyük önem taşıyor.

Yaşayan Tarih: Canlandırmalar ve Deneyimsel Alanlar

Müze, sadece statik bir sergileme alanı olmaktan çıkarak, ziyaretçilerine yaşayan tarih deneyimi sunuyor. Bugün kullanılmayan rıhtımda, amphoralarla zeytin yağı ve şarap gibi sıvı malzemelerin taşınmasını gösteren antik dönem ticaret gemisi canlandırması, o dönemin ticari yaşamını gözler önüne seriyor. 24 metre uzunluk, 12 metre genişlik ve 6 metre derinliğe sahip sarnıcın içine girilerek aydınlatılmış bu efsanevi yapıyı görme imkanı, ziyaretçilere unutulmaz bir deneyim yaşatıyor.

Açık hava alanında agora-plakoma, hamam, kilise, sinagog, surlar, su kemerleri, liman, çarşı, gözetleme kuleleri ve onurlandırma anıtları gibi yapı kalıntıları, antik kent yaşamının bütüncül bir resmini çiziyor. Müzenin dördüncü kısmında liman kenti için önemli bir gelir kaynağı olan zeytinyağı üretimi ile ilgili eserler ve mutfak kültürüne ilişkin buluntular, gündelik yaşamın izlerini takip etme imkanı sunuyor.

Kültürel Mirasın Koruyucusu

2015 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın projesi kapsamında ziyarete açılan Likya Uygarlıkları Müzesi, Likya Uygarlığı'nın dilini, sanatını, inançlarını, ekonomisini ve sosyal yaşamını tanıtan tek merkez olma özelliğini taşıyor. Anadolu'nun en büyük antik liman deposu olan Granarium yapısının restore edilerek kullanılması, müzenin kültürel kimliğini güçlendirirken, geçmiş ile günümüz arasında köprü kurma işlevini de yerine getiriyor. Bu eşsiz müze, Antalya'nın Demre ilçesinde, antik Likya uygarlığının zengin mirasını gelecek nesillere aktaran bir kültür hazinesi olarak varlığını sürdürüyor.