Antalya Likya Uygarlıkları Müzesi: Demre'nin Antik Liman Hazinesi

Antik Limanın Kalbi: Granarium'dan Müzeye

Antalya'nın Demre ilçesinde, Büyükkum Mahallesi'nde yer alan Likya Uygarlıkları Müzesi, arkeoloji dünyasının en etkileyici dönüşüm hikayelerinden birini yaşatır. MS 129 yılında inşa edilen ve Anadolu'nun en büyük antik liman deposu olan Granarium yapısı, günümüzde Likya uygarlığının en kapsamlı koleksiyonuna ev sahipliği yapıyor. 56 metre uzunluğunda, 32 metre genişliğindeki bu dikdörtgen planlı yapı, yedi odasıyla antik dönemin tahıl ambarı işlevini yerine getirirken, bugün ziyaretçileri binlerce yıllık geçmişe götürüyor.

Myra'nın liman mahallesi olan Andriake'de konumlanan müze, Likya Birliği'nin en büyük altı kentinden birinin ticaret merkezi olma özelliğini koruyor. MS 7. yüzyıla kadar işlevselliğini sürdüren bu antik liman, Phaselis ve Patara'dan sonra bölgenin en önemli üçüncü limanı olarak tarihe geçmiş durumda.

Kazıların Ortaya Çıkardığı Zenginlik

1947'den beri Side'de, 2009'dan bu yana ise Andriake'de sürdürülen kazı çalışmaları, Prof. Dr. Nevzat Çevik ve Arif Müfid Mansel gibi deneyimli araştırmacıların öncülüğünde gerçekleştiriliyor. Bu sistematik kazılar sonucunda ortaya çıkan 1.009 arkeolojik eser, müzenin tematik yedi salonunda sergileniyor. Koleksiyon, Myra, Patara, Xanthos, Tlos, Pınara, Olympos, Arykanda ve Antiphellos gibi Likya kentlerinden gelen buluntularla Likya, Roma ve Bizans dönemlerinin sanatsal üslubunu yansıtıyor.

Sergilenen eserler arasında pişmiş toprak figürinler, terazi ve kantarlar, tanrı-tanrıça heykelleri, kabartmalı mimari parçalar, sikkeler, amphoralar ve Eroslu lahitler dikkat çekiyor. Özellikle Hermes Heykeli ve bronz-mermer heykelcikler, dönemin sanat anlayışını gözler önüne seriyor. Müzede ayrıca Letoon dikme yazıtı ve Stadiasmus Patariansis yazıtı gibi epigrafik açıdan son derece değerli yazıtlar da yer alıyor.

Mimari Keşifler ve Özel Yapılar

Andriake'nin en büyüleyici yapılarından biri olan Mureks İşlikleri, antik dönemin endüstriyel faaliyetlerine ışık tutuyor. Bu boya fabrikasında, imparatorlar için mor renk boya üretiliyordu ve üretim artığı olan mureks kabuk parçaları, yapı harcında kullanılarak bölgeye özgü bir inşaat tekniği ortaya çıkarıyordu. Bu mureks harcı, Andriake'nin mimari kimliğini oluşturan önemli bir unsur olarak karşımıza çıkıyor.

Açık hava alanında agora-plakoma, 24 metre uzunluğunda, 12 metre genişliğinde ve 6 metre derinliğindeki sarnıç, hamam, kilise, sinagog, surlar, su kemerleri ve gözetleme kuleleri gibi yapılar, antik kent yaşamının tüm boyutlarını gözler önüne seriyor. Özellikle MS 5. yüzyıla tarihlenen sinagog, Likya Bölgesindeki Yahudi varlığına ilişkin ilk somut delil olarak büyük önem taşıyor.

İnanç ve Kültürel Çeşitlilik

Kazılarımızda ortaya çıkan sinagogda bulunan Menorah Levhası, Musevi sembollerinin yanı sıra dini ifadelerin yer aldığı kitabeler ve onurlandırma anıtları, bölgenin çok kültürlü yapısını kanıtlıyor. Kilise ve sinagogun yan yana bulunması, antik dönemde farklı inançların bir arada yaşadığını gösteriyor. Müzenin din kültürü salonunda sergilenen eserler, Likya halkının inanç sistemlerini detaylı bir şekilde anlatıyor.

Ticaret ve Ekonomik Yaşam

Rıhtımda yer alan antik dönem ticaret gemisi canlandırması, amphoralarla zeytin yağı ve şarap taşımacılığını gözler önüne seriyor. Bu canlandırma, Andriake'nin Akdeniz ticaretindeki rolünü somut bir şekilde ortaya koyuyor. Müzenin ekonomik yaşam bölümünde sergilenen zeytinyağı üretim araçları ve mutfak kültürüne ait eserler, liman kentinin günlük yaşamına dair değerli ipuçları sunuyor.

Bronz, mermer, kireç taşı, pişmiş toprak, cam ve metal buluntular, dönemin zanaat geleneğini ve ticari ilişkilerini yansıtıyor. Geç Bronz Çağı'na kadar uzanan buluntular, Andriake'nin Likya tarihindeki köklü yerini kanıtlıyor.

Ziyaret Deneyimi

2015 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın projesi kapsamında ziyarete açılan müze ve ören yeri, ziyaretçilere eşsiz bir deneyim sunuyor. Ziyaretçi karşılama merkezinden başlayan gezi güzergahı, bakımlı yürüyüş yollarıyla destekleniyor. Engelli ziyaretçiler için golf arabası hizmeti, müzenin erişilebilirlik anlayışını yansıtıyor.

Sarnıcın içine girme imkanı, aydınlatılmış bu antik yapıyı yakından inceleme fırsatı veriyor. Açık hava bölümünde liman, çarşı, hamam ve anıt kalıntıları arasında yürümek, antik kent yaşamını hissetmeyi sağlıyor.

Likya Uygarlıkları Müzesi, sadece Likya uygarlığının dilini, sanatını, inançlarını ve ekonomisini tanıtan tek merkez olma özelliğiyle değil, aynı zamanda antik bir yapının modern müzecilik anlayışıyla buluşturulması açısından da örnek teşkil ediyor. Demre'nin bu arkeolojik hazinesi, Anadolu'nun kadim geçmişini günümüze taşıyan köprü görevi üstleniyor.