Antalya Müzesi: Antalya'nın İnanç Mirasını Koruyan Kutsal Hazine

İlahiyat araştırmalarım ve inanç turizmi çalışmalarım süresince, Anadolu'nun kadim topraklarında farklı inançların nasıl bir arada yaşadığını gösteren en değerli mekânlardan biri olan Antalya Müzesi'ni derinlemesine inceleme fırsatı buldum. Antalya, Muratpaşa, Bahçelievler Mahallesi'ndeki Konyaaltı Caddesi No 88 adresinde yer alan bu müze, sadece bir sanat eserleri koleksiyonu değil, aynı zamanda insanlığın maneviyat arayışının somut tanıklarını barındıran kutsal bir hazinedir.

Müzenin Kuruluş Hikâyesi: Manevi Mirasın Korunması

1919 yılında öğretmen Süleyman Fikri Erten tarafından kurulan müzenin hikâyesi, beni derinden etkilemiştir. I. Dünya Savaşı sonrası Antalya'ya gelen İtalyan işgal güçlerinin tarihi eser yağmasını engellemek amacıyla başlatılan bu kutsal görev, gerçek anlamda bir inanç mücadelesidir. Eserler ilk olarak Kaleiçi'ndeki Bayraktar Baba mescidinde toplanmış, ardından 1922'de Alaaddin Camisi'nde (eski Panayia Kilisesi) resmi olarak müze kurulmuştur. Bu mekânsal geçiş bile, İslam ve Hristiyan inançlarının bu topraklardaki ortak mirasını simgelemektedir.

1937 yılında Yivli Minare Külliyesi'ne taşınan koleksiyon, 1972'de modern binasına kavuşmuştur. Türkiye'nin 1964 tarihli ulusal proje yarışmasıyla yapılan ilk müze binası olan bu yapı, mimarlar Doğan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgüler'in eseridir. 30.000 metrekarelik alanda 14 sergi salonu, açık hava galerileri, bahçe, kütüphane ve konferans salonu içeren kompleks, 1988 yılında "Avrupa Konseyi Yılın Müzesi" ödülüne layık görülmüştür.

İnanç Turizmi Perspektifinden Kutsal Eserler

İnanç turizmi araştırmacısı olarak, müzenin Sikke, Küçük Eserler ve İkonalar Salonu'nda sergilenen Aziz Nikolas'a ait kemik parçaları (rölik) ve 19. yüzyıl ikonaları, Hristiyan inanç turizmi açısından büyük önem taşımaktadır. Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolas'ın bu kutsal emanetleri, dünya çapında Hristiyan hacıların ziyaret ettiği değerli röliklerdir.

Özellikle dikkatimi çeken, Piskopos Eutychianus tarafından Hz. Meryem'e adanan buhurdanlık, üzerinde Hz. Meryem'in Beytüllahim'e yolculuğunun tasvir edilmesiyle İslam ve Hristiyan inançlarının ortak saygı duyduğu kutsal anneyi onurlandırmaktadır. Bu eser, farklı inançların Meryem Ana'ya olan ortak sevgisini gözler önüne sermektedir.

Mitolojik İnançların Sanat Eserleri

Tanrılar Salonu'nda sergilenen Zeus, Afrodit, Apollon gibi Yunan mitolojisi tanrılarına ait Perge kökenli heykeller, antik dönemin inanç sistemlerini anlamamız açısından değerlidir. Perge Tiyatrosu frizlerinde yer alan Tanrıça Tykhe ve Artemis Pergaia tasvirleri, bölgenin yerel inanç geleneklerini yansıtmaktadır.

Elmalı-Bayındır Tümülüsü'nden gelen fildişi Leto heykelciği, MÖ 7. yüzyıl sonu - 6. yüzyıl başına tarihlenen bu eser, Tanrıça Leto'yu ikiz çocukları ile tasvir ederek, annelik ve koruyuculuk kavramlarının evrenselliğini göstermektedir. Arykanda'dan gelen sunak (Bomos) üzerindeki Tanrıça Athena betimlemesi de antik dönem ibadet ritüellerinin izlerini taşımaktadır.

İslami Dönem Eserleri ve Tasavvuf Kültürü

Müzenin etnografya koleksiyonunda yer alan Selçuklu Kuran-ı Kerim'i, hat levhaları ve tekke malzemeleri, İslam medeniyetinin bu topraklardaki köklü varlığını göstermektedir. Özellikle tekke malzemeleri, Anadolu tasavvuf geleneğinin zenginliğini yansıtmakta ve inanç turizmi açısından büyük değer taşımaktadır.

Bölgeden toplanmış Yörük kilimleri, Döşemealtı halıları ve 15. yüzyıl Uşak halısı, İslam sanatının geometrik desenler ve sembolik anlatımlarla nasıl maneviyatı ifade ettiğinin güzel örnekleridir. Aspendos çinileri de Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin sanat anlayışını yansıtmaktadır.

Lahitler ve Ölüm Sonrası İnanç

Lahitler Salonu'nda sergilenen Perge'den gelen Dioniziak lahit, Dionysos ve Kral Lykourgos mitosunu betimleyerek antik dönemin ölüm sonrası yaşam inançlarını göstermektedir. Herakles'in 12 görevini betimleyen "Torre Nova" tipindeki Herakles Lahdi, 2017'de İsviçre'den iade edilen bu eser, antik dönemin kahramanlık ve ölümsüzlük anlayışını yansıtmaktadır.

Termessos Antik Kenti'nden gelen Köpek Stephanos'un Lahdi, sahibesi Rhodope'nin köpeği için yaptırdığı bu eser, sevgi ve sadakatin evrensel değerlerini göstermesi açısından dikkate değerdir.

Güncel Durum ve Gelecek

Müze binası, depreme dayanaksız olduğu gerekçesiyle 16 Temmuz 2025'te ziyarete kapatılmış ve Eylül 2025'te yıkılmıştır. Eserler müze bahçesindeki konteynerlere aktarılmış durumda olup, yeni müze binasının 2026 yılı sonunda tamamlanması hedeflenmektedir.

İnanç Turizmi Açısından Öneriler

Antalya Müzesi, Likya, Pamfilya ve Pisidya'nın farklı inanç geleneklerini bir arada sunan eşsiz bir mekândır. İnanç turizmi yolcuları için, bu müze sadece geçmişin eserlerini görmek değil, insanlığın maneviyat arayışının binlerce yıllık serüvenini anlamak için bir fırsattır.

Yeni müze binasının açılmasıyla birlikte, bu kutsal miras yeniden ziyaretçilerle buluşacak ve farklı inançlardan insanların ortak insani değerleri keşfetmeleri için bir köprü görevi üstlenmeye devam edecektir.