Antalya Myra Antik Kenti: Demre'nin Kutsal Mirası ve İnanç Turizmi Merkezi

İlahiyat araştırmalarım ve inanç turizmi alanındaki çalışmalarım boyunca, Anadolu'nun kutsal topraklarında pek çok manevi merkezi inceleme fırsatı buldum. Antalya'nın Demre ilçesinde, Alakent Mahallesi'nin Dağ Dibi Mevkii'nde yer alan Myra Antik Kenti, bu kutsal mekânlar arasında özel bir yere sahiptir. Likçe yazıtlarda "Myrrh" olarak geçen bu antik kent, günümüzde hem arkeolojik değeri hem de dini önemi ile inanç turizmi yolcularının uğrak noktalarından biri haline gelmiştir.

Myra'nın Kutsal Tarihi ve Dini Önemi

İnanç turizmi araştırmacısı olarak, Myra'nın dini tarihini incelerken karşımıza çıkan en önemli figür, MS 4. yüzyılda şehrin piskoposu olan Aziz Nikolaos'tur. Günümüzde Noel Baba olarak tanınan bu kutsal şahsiyet, kentin manevi kimliğini şekillendiren en önemli unsurdur. Aziz Nikolaos'un ölümünden sonra aziz mertebesine ulaşması ve adına kilise yapılmasıyla Myra, Hıristiyan dünyasında ünlü bir hac merkezi haline gelmiştir.

Kentin inanç tarihi açısından bir diğer önemli boyutu, Aziz Pavlus'un (St. Paul) MS 60 yılında Roma'ya giderken kent limanında gemi değiştirmesidir. Bu olay, Myra'yı erken Hıristiyanlık dönemi açısından özel kılan faktörlerden biridir. Bizans döneminde hem dini açıdan önde gelen şehirlerden hem de piskoposluk merkezi olan Myra, II. Teodosius zamanında (MS 408-450) Likya eyaletinin başkenti (metropolisi) olmuştur.

Çok İnançlı Geçmişin İzleri

Karşılaştırmalı dinler tarihi perspektifimden bakıldığında, Myra'nın sadece Hıristiyan geleneği ile sınırlı olmadığını görüyoruz. Antik dönemde kentin ana tanrıçası Artemis Eleutheria idi; ayrıca Zeus, Athena ve Tike'ye de tapınılmıştır. Myra sikkelerinde ana tanrıça Artemis, Anadolu'nun en eski tanrıçası Kybele formunda temsil edilmiştir. Bu durum, Anadolu'nun kadim inanç geleneklerinin nasıl bir sentez içinde yaşadığını gösteren önemli bir örnektir.

Kentin adının "Yüce Ana Tanrıça'nın yeri" anlamına geldiği de belirtilmektedir ki, bu etimolojik açıklama, bölgenin Ana Tanrıça kültü açısından taşıdığı önemi ortaya koymaktadır.

Aziz Nikolaos Kilisesi: Hac Merkezinin Kalbi

İnanç turizmi rotalarını planlarken, Myra'da mutlaka ziyaret edilmesi gereken yapı Aziz Nikolaos Kilisesi'dir. Bu Bizans dönemi kilisesi, kentin en ünlü yapılarından biridir. İlk olarak 6. yüzyılda yapılmış, günümüzdeki temel 8. yüzyıldan kalmıştır ve 11. yüzyılda bir manastır eklenmiştir.

Kilisede Aziz Nikolaos'un 1087'de tahrip edilen lahdi (gerçek mezarı) 1968'de ortaya çıkarılmıştır. Bu keşif, inanç turizmi açısından büyük önem taşımaktadır. 1087 yılında Bari'li denizciler, Aziz Nikolaos'un kemiklerini (kutsal emanetleri) alarak Bari'ye götürmüş olsalar da, bu lahit hâlâ ziyaretçiler için manevi bir çekim merkezi oluşturmaktadır.

Antik Dönemden Günümüze Manevi Miras

MÖ 5. yüzyıldan itibaren varlığını sürdüren Myra, Strabon'a göre Likya Birliği'nin (MÖ 168-43) altı büyük kentinden biriydi ve "en parlak kent" unvanıyla anılmıştır. MS 2. yüzyıl, Likyalı zengin kişilerin yardımlarıyla birçok yapının inşa edildiği veya onarıldığı, kentin büyük bir gelişme yaşadığı dönemdir.

7. yüzyıldan itibaren depremler, su baskınları, Demre Çayı'nın alüvyonları ve Arap akınları nedeniyle önemini yitiren kent, 809 yılında Abbasi halifesi Harun Reşid'in birlikleri tarafından ele geçirilmiş, I. Aleksios döneminde (1081-1118) ise Selçuklu Hanedanı tarafından fethedilmiştir.

Günümüzde Myra: İnanç Turizmi Merkezi

Bugün Myra Antik Kenti, "Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla)" başlığı altında 2009 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne kaydedilmiştir. Kentin limanı olan Andriake'deki merkezi yapılar, günümüzde Likya Uygarlıkları Müzesi olarak düzenlenmiştir.

İnanç turizmi yolcuları için Myra, sadece Aziz Nikolaos'un manevi mirası ile değil, aynı zamanda Likya dönemi kaya mezarları ve Roma dönemi tiyatrosu ile de büyüleyici bir deneyim sunmaktadır. Tiyatronun üzerinde ve doğusunda (nehir nekropolü) olmak üzere iki alanda toplanan kaya mezarları, Likyalıların ahşap ev mimarisinin kayaya uyarlanmış en iyi örneklerini temsil eder.

Ziyaret Önerileri ve Manevi Deneyim

İnanç turizmi perspektifimden, Myra ziyaretini planlayanlar için bazı önerilerim bulunmaktadır. Ören yeri her gün 08:00 - 17:00 saatleri arasında ziyarete açıktır; gişe kapanış saati 16:30'dur. T.C. vatandaşları için MüzeKart geçerlidir ve alanda sesli rehberlik hizmeti mevcuttur.

Taş zemin nedeniyle yaz aylarında ve sıcak havalarda gezmek zor olabilir; sezon başı (Mayıs) veya daha serin aylar tavsiye edilmektedir. Ziyaretin, yakın konumda bulunan Likya Uygarlıkları Müzesi (Andriake) ve Aziz Nikolaos Müzesi (Kilisesi) ile birleştirilmesi, manevi yolculuğunuzu tamamlayacaktır.

Myra Antik Kenti, farklı inançların ve kültürlerin bir arada yaşadığı Anadolu'nun manevi zenginliğini yansıtan önemli bir merkezdir. Burada geçirilen her an, insanlığın ortak manevi mirasını keşfetme fırsatı sunar.