Antalya Sillyon Antik Kenti: Serik'in Çok Katmanlı Arkeolojik Hazinesi

Antalya'nın Serik ilçesinde, Yanköy Mahallesi'ndeki Koçhisar Tepesi üzerinde yükselen Sillyon Antik Kenti, Anadolu'nun en nadide arkeolojik hazinelerinden biridir. Hitit metinlerinde Šalluša olarak geçen bu antik yerleşim, binlerce yıllık tarihi katmanları aynı karede sunan eşsiz bir konuma sahiptir.

Hitit Kökenleri ve Erken Dönem

Kazı çalışmalarımız, Sillyon adının Hitit metinlerinde geçen Šalluša'dan türediğini doğrulamaktadır. Bu antik kent, Pamfilya Bölgesi'nde sarp kenarlı bir tepe üzerinde kurulmuş olup, doğal kaya kütlesinin sağladığı mukavemet sayesinde binlerce yıl ayakta kalabilmiştir. Kentin stratejik konumu, sadece eğimin en az olduğu batı ve güneybatı bölümlerinde sur inşasını gerektirmiş, diğer yönlerde doğal savunma sistemi yeterli olmuştur.

Arkeolojik bulgularımız, kentin MÖ 3. yüzyılda kendi adını taşıyan madeni parasını basmaya başladığını göstermektedir. Sylviys yazılı bu sikkeler, Sillyon'un güçlü ve özerk bir kent-devlet konumunda olduğunun en önemli kanıtlarıdır.

Mimari Yapılar ve Kentsel Planlama

Sillyon'daki mimari kalıntılar, antik kent planlamasının mükemmel örneklerini sunmaktadır. Kentin batı yamacında konumlanan stadion, 254 metre uzunluğu ile Pamphylia Bölgesi'nin en büyük stadyumu olma özelliğini taşır. Bu etkileyici yapının yanında, stadionun doğusunda yer alan hamam kompleksi beş salonlu planıyla geç antik döneme kadar kullanılmıştır.

Akropolisin güney kesimindeki tiyatro, Pamphylia Ovası ve Akdeniz'e hâkim panoramik manzarası ile ziyaretçileri büyülemektedir. Ne yazık ki deprem ve heyelanlar sonucu sahne binası ve oturma basamaklarının bir kısmı yıkılmış, günümüzde sadece on iki oturma basamağı ve batı duvarı sağlam kalabilmiştir.

Kentsel savunma sistemi oldukça gelişmiştir:

• Aşağı şehir duvarları: Beş farklı planda kule
• Akropolis savunması: Dört farklı planda kule
• Ana kent kapısı: Rampalı Cadde'nin başlangıç noktası
• Helenistik kule: Üç katlı, çatı seviyesine kadar korunmuş

Büyük İskender'in Kuşatması

Antik kaynaklardan en etkileyici olanı, Arrianus'un aktardığı Büyük İskender kuşatmasıdır. MÖ 334 yılında gerçekleşen bu olay, Sillyon'un ne denli güçlü bir savunma sistemine sahip olduğunu göstermektedir.

Antik yazar Arrianus'a göre, Büyük İskender MÖ 334 yılında kenti kuşatmış fakat alamamıştır.

Antik yazar Arrianus'a göre, Büyük İskender MÖ 334 yılında kenti kuşatmış fakat alamamıştır.

Bu başarısızlık, kentin doğal konumunun ve tahkimatlı yapısının ne denli etkili olduğunu kanıtlamaktadır. Pers hakimiyeti sırasında da Sillyon, donanma ve garnizon birliklerinin toplandığı merkez üssü konumuna gelmiştir.

Çok Katmanlı Tarihsel Süreklilik

Sillyon'u diğer antik kentlerden ayıran en önemli özellik, tüm tarihsel dönemlerin izlerini aynı alanda barındırmasıdır. Roma döneminde, kentin ileri gelen zengin ailelerinden Menodora adlı hayırsever kadının büyük bağışları sayesinde birçok dinsel ve kamusal yapı inşa edilmiştir.

Bizans dönemi Pamphylia'sında Sillyon bir piskoposluk merkezi olmuş ve bu statüsünü uzun süre korumuştur. Konstantinos ve Antonius isimli iki patriğin burada görev yaptığı, Khalkedon ve Constantinopolis konsüllerinde Sillyonlu piskoposların isminin geçtiği bilinmektedir.

Akropolisin merkezinde yer alan dini yapılar bu çok katmanlı tarihi yansıtmaktadır:

• A ve B kiliseleri: Bizans dönemi
• Selçuklu Camii: Türk-İslam dönemi
• Kale mescidi: Antalya Bölgesi'nin en erken Türk-İslam eserleri arasında
• Tapınaklar Terası: Merdivenlerle ayrılan iki terasta görkemli tapınaklar

Türk-İslam döneminde kent, Teke ilinin önemli merkezlerinden Karahisar-ı Teke Kalesi olarak kullanılmış ve 17. yüzyıla kadar yerleşim görmüştür. Akropolisin batı kesimindeki kastron, Bizans döneminden sonra bir köşk olarak kullanılmaya devam edilmiştir.

Kazı Alanında Ziyaret Deneyimi

Sillyon henüz kazı aşamasında olduğu için giriş ücretsizdir ve ziyaretçiler için düzenlenmiş bir rota bulunmamaktadır. Ana yoldan 10-15 km içeride yer alan kente ulaşım için araçları aşağıda bırakıp taşlı patikada yaklaşık 15-20 dakika tırmanmak gerekmektedir.

Yokuş oldukça zorlayıcı olduğundan rahat ayakkabı ve kıyafet giyilmesi, özellikle çocuk ve yaşlılar için dikkatli olunması önemlidir. Derin yarıklar ve tehlikeli noktalar bulunduğu için yürüyüş sırasında dikkat edilmelidir. Köylülerin gönüllü rehberliğinden faydalanılabilir ve tırmanış sonrası yerel kafede çay içmek mümkündür.

Tiyatrodan Pamphylia Ovası ve Akdeniz'e uzanan panoramik manzara, zorlu tırmanışın ödülü niteliğindedir. Stadion, hamam, surlar ve dini yapıların kalıntıları arasında dolaşırken, binlerce yıllık tarihin katmanlarını hissetmek mümkündür.

Arkeolojik Mirasın Korunması

Sillyon Antik Kenti, Anadolu'nun çok katmanlı tarihini tek bir alanda gözlemleme fırsatı sunan eşsiz bir arkeolojik alandır. Serik ilçe merkezine 15 km, Side'ye 60 km, Perge'ye 25 km mesafedeki bu antik kent, gelecek nesillere aktarılması gereken değerli bir kültürel mirastır. Kazı çalışmaları devam ettikçe, bu antik kentin gizli kalmış sırları da gün yüzüne çıkmaya devam edecektir.