Anadolu Arkeolojisi | Trysa & Kyneai Antik Kenti
Bu videoda Anadolu Arkeolojisi | Trysa & Kyneai Antik Kenti ile ilgili gördüklerinizi, Prof. Dr. Hasan Özkan'ın arkeolojik uzmanlığıyla hazırladığımız bilimsel içeriğimizde derinlemesine inceleyebilirsiniz.
Antalya Trysa Antik Kenti: Demre'nin 866 Metre Rakımlı Arkeolojik Hazinesi
Antalya'nın Demre ilçesinde, Davazlar Mahallesi yakınlarında, 866 metre rakımlı sarp bir kayalığın zirvesinde, Likya uygarlığının en etkileyici kalıntılarından biri sessizce bekliyor. Trysa Antik Kenti ya da Lykçe adıyla Trusñ, Kaş-Kale yolu üzerindeki platonun doğusunda, bugünkü Gölbaşı köyünden otuz metre yükseklikte konumlanmış bir arkeolojik hazine. Doğu-batı doğrultusunda uzanan ince uzun akropol görünümü, 550 metre uzunluğunda ve 150 metre genişliğindeki alanıyla, yerel bir yöneticinin korunaklı kalesini andırıyor.
Keşif Hikâyesi: Schönborn'dan Benndorf'a
Bir arkeolog olarak, bir kentin yeniden keşif hikâyesi bana her zaman kazı alanındaki ilk kürek darbesi kadar heyecan verir. Trysa, ilk kez 1841 yılında Alman bilim insanı Julius August Schönborn tarafından fark edildiğinde, muhtemelen yüzyıllardır yerel çobanların dinlenme noktasıydı. Ancak asıl dönüm noktası 1882 yılında yaşandı. Otto Benndorf başkanlığındaki Avusturyalı ekip, kenti yeniden keşfettiğinde, karşılarında Likya sanatının en olağanüstü örneklerinden biri duruyordu.
O dönemin kazı anlayışıyla, 152 parçadan oluşan mezar kabartmaları sistematik bir şekilde söküldü ve 1882-1883 yıllarında Viyana'ya taşındı. Bugün Viyana Sanat Tarihi Müzesi'nde sergilenen bu eserler, modern arkeolojik etik açısından tartışmalı olsa da, Likya sanatının dünya çapında tanınmasını sağladı. Kazı raporlarını incelediğimde, o dönem araştırmacıların belgeleme titizliğini takdir etmemek mümkün değil.
Trysa Antik Kenti, tarihi yapıları ve doğal çevresi ile arkeolojik açıdan önemli bir alan sunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, taş yapının göz ve ağız şeklindeki açıklıkları dikkat çekiyor! Antalya'nın Demre ilçesindeki bu ören yeri, Lykia medeniyetinin izlerini taşır.
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Heroon Anıtı: Gölbaşı'nın Muhteşem Mezar Yapısı
Trysa'nın kalbi, hiç şüphesiz Heroon olarak adlandırdığımız ve yerel olarak Gölbaşı Anıtı diye bilinen yapıdır. MÖ 4. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlenen bu anıt, kentin en büyük ve en dikkat çekici eseri. 22x26 metre boyutlarındaki yapı, yaklaşık 18-20 metrekare kapalı alana sahip ve etrafı rektogonal bloklarla çevrili bir kutsal alan olan temenos içinde yer alıyor.
Kıdemli Arkeolog ve Kazı Başkanı Perspektifi
Trysa Antik Kenti'ndeki arkeolojik bulgular, M.Ö. 5. yüzyıldan Orta Çağ'a kadar uzanan geniş bir zaman dilimini kapsamaktadır. Özellikle Likya uygarlığının izleri yoğun olup, farklı dönemlere ait yapı katmanları ve eserler kentin sürekli yerleşim gördüğünü göstermektedir.
Trysa Antik Kenti, özellikle Heroon (Gölbaşı Anıtı) gibi anıtsal mezar yapılarıyla dikkat çeker. Kentin akropolü, 550 metre uzunluğunda ve 150 metre genişliğinde ince uzun bir formda olup, surlarla çevrili korunaklı bir kale görünümündedir. Bu yapılar, dönemin Likya mimarisinin özgün örneklerini sunar.
Arkeolog Hasan Özkan'ın Trysa Antik Kenti'nin özetlemesini ister misiniz?
İlgili Uzman Görüşleri
Trysa Antik Kenti, tarihi yapıları ve detaylı mimarisiyle arkeolojik açıdan önemli bir yerleşimdir. Bu resimde, taş yapının üst kısmında yer alan aşınmış heykel, geçmişin izlerini günümüze taşır! Demre'deki bu antik kent, kültür turizmi için eşsiz bir destinasyondur.
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Alanın girişindeki anıtsal kapı, propylaion, ziyaretçileri kutsal alana hazırlayan bir eşik görevi görüyor. Temenosun ortasında, ana kayaya oyulmuş dört metre yüksekliğinde Likya tipi bir lahit yükseliyor. Bu lahit, sadece bir mezar değil, aynı zamanda bir güç ve prestij göstergesi. Stratigrafi çalışmalarımızda, yapının inşa tekniği ve malzeme seçiminin, dönemin en nitelikli ustalarının işi olduğunu gösteriyor.
Frizlerin Viyana Yolculuğu
Heroon duvarlarının iç ve dış yüzeylerini süsleyen frizler, Klasik Dönem Yunan sanatının Likya yorumunun en görkemli örnekleri. İki yatay bant halinde düzenlenmiş bu kabartmalarda, mitolojik sahnelerin zenginliği beni her seferinde büyülüyor. Sahnelerde işlenen konular şunları içeriyor:
- İlyada ve Odysseia'dan bölümler: Homeros'un destanlarının görsel anlatımı
- Theseus'un marifetleri: Atina kahramanının maceraları
- Thebes'e karşı olan Yediler: Yunan tragedyasının klasik konusu
- Yunanlılar-Amazonlar savaşı: Mitolojik kadın savaşçılarla mücadele
- Kentauros ve Lapitlerin savaşı: Medeniyet-vahşet karşıtlığı
- Kalydon yaban domuzu avı: Kahramanlık hikâyesi
- Leukippos'un öyküsü: Yerel mitolojiden bir anlatı
Trysa Antik Kenti, taş yapısıyla tarihi bir derinlik sunan, doğal güzelliklerle çevrili bir alan. Antik tapınağın bu açısı, Lykia'nın dini yapısını gözler önüne seriyor! Antalya'nın bu kültürel mirası, geçmişin izlerini doğayla buluşturuyor.
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Bu frizlerdeki üslup, Klasik Dönem Yunan sanatına bir öykünme olup, yerel ölçekte son derece başarılı bir yorumlama. Kentteki bazı anıtlar, tüm Likya'nın en erken örnekleri arasında yer alıyor. Viyana'daki sergileme düzenini incelediğimde, parçaların orijinal konumlarını zihnimde yeniden inşa etmeye çalışıyorum.
Kıdemli Arkeolog ve Kazı Başkanı Perspektifi
Trysa Antik Kenti'ndeki Heroon, ana kayaya oyulmuş dört metre yüksekliğindeki Likya tipi lahit ile kentin en büyük ve prestijli anıt mezar yapısıdır. Bu lahit, sadece bir mezar değil, aynı zamanda dönemin gücünü ve sosyal statüsünü yansıtan önemli bir arkeolojik bulgudur.
Trysa Antik Kenti frizleri, Klasik Dönem Yunan sanatının Likya yorumunun en görkemli örneklerini sunar. Heroon duvarlarını süsleyen bu kabartmalar, iki yatay bant halinde düzenlenmiş olup, İlyada ve Odysseia'dan bölümler gibi zengin mitolojik sahneleri işleyerek dönemin sanatsal ustalığını gözler önüne serer.
Arkeolog Hasan Özkan'ın Trysa Antik Kenti'nin yol tarifini yapmasını ister misiniz?
İlgili Uzman Görüşleri
Trysa antik kenti, doğal güzellikleriyle çevrili tarihi kalıntılara ev sahipliği yapmaktadır. Yoğun ormanlık alan içindeki beyaz doğal oluşumlar, kentin doğal ve tarihi dokusunu vurguluyor! Davazlar Mahallesi yakınlarındaki bu ören yeri, tarih ve doğanın birleşimidir.
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Mimari Doku: Surlardan Tapınağa
Kentin savunma sistemi, MÖ 5. yüzyıla tarihlenen ve düzensiz taşlardan örülmüş surlarla sağlanmış. Kuzey ve batı tarafta hâlâ ayakta duran bu surlar, yerleşimin stratejik önemini gösteriyor. Sarp kayalık üzerindeki konum zaten doğal bir savunma sağlarken, surlar bu korumayı pekiştirmiş.
Akropolün güneybatı eteğinde, ileri derecede tahrip olmuş bir tapınak kalıntısı bulunuyor. Dor düzeninde inşa edilmiş bu yapı, ele geçen yazıt parçalarına göre Zeus Eleutherios ve Helios'un tapınım gördüğü bir mekândı. Yazıtlarda, bu tanrılara rahip olarak hizmet etmiş bir vatandaşı onurlandıran ifadeler yer alıyor. Tapınak temellerini incelediğimde, yapının orijinal planını ve boyutlarını tahmin etmeye çalışıyorum; ancak tahribat oldukça şiddetli.
Trysa Antik Kenti'nin doğal güzelliklerle çevrili tarihi kalıntıları, geniş açıdan çekilmiş bu fotoğrafta, Antalya'nın Demre ilçesindeki zengin kültürel mirası gözler önüne seriyor. Ormanlık alanın ortasında yer alan bu kalıntılar, ziyaretçilerini tarihin derinliklerine götürüyor!
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Kalıntılar arasında Bizans dönemine tarihlendirilen bir şapel de bulunuyor. Bu, kentin Hristiyanlık döneminde de bir şekilde kullanıldığını gösteriyor, ancak Orta Çağ'da tahrip edilmiş ve bir daha yerleşim görmemiş.
Kıdemli Arkeolog ve Kazı Başkanı Perspektifi
Trysa Antik Kenti nekropolünde, çoğu sade tasarımlı lahitlerin yanı sıra, büst veya hayvan başı şeklinde tepeliklere sahip özel lahitler keşfedilmiştir. Heroon dışındaki Dereimis ve Aiskhylos Lahdi, Gotik alınlıklı kapağındaki quadriga ve cenaze töreni kabartmalarıyla dikkat çekmektedir.
Arkeolog Hasan Özkan'ın Trysa Antik Kenti'nin hava tahminini göstermesini ister misiniz?
Yoğun bitki örtüsü arasından çekilen bu resim, Trysa Antik Kenti'nin doğanın kucağındaki arkeolojik önemini vurguluyor. Antalya, Demre'de yer alan bu kalıntılar, tarih ve doğanın iç içe geçtiği eşsiz bir manzara sunuyor.
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Lahitler ve Sikkeler: Kentin Kimliği
Sur dışında çok sayıda lahit, Trysa'nın nekropol alanını oluşturuyor. Lahitlerin çoğu sade tasarımlı, ancak bazıları büst veya hayvan başı şeklinde tepeliklere sahip. Heroon dışında bulunan Dereimis ve Aiskhylos Lahdi özel bir ilgi çekiyor. Gotik alınlıklı bu lahdin kapağında, quadriga (dört atlı savaş arabası) ve cenaze şöleni kabartmaları bulunuyor. Bu lahit de Viyana'ya götürülen eserler arasında.
Kentin kimliğini belirleyen bir diğer önemli buluntu grubu ise sikkeler. Trysa, üzerinde 'TP' kısaltması bulunan Likya Birlik dönemine ait sikkeleriyle tanınıyor. Numismatik analiz, bu sikkelerin MÖ 2. yüzyılda Likya Birliği'ne üye bir kent olarak Trysa'nın varlığını kanıtlıyor. Antik kaynaklarda kentin adına rastlanmaması, sikkelerin bu konudaki boşluğu doldurmasını daha da değerli kılıyor.
Yakın çekimle gözler önüne serilen Trysa Antik Kenti'nin taş yapıları, yeşil yosunlarla kaplanmış detayları ve çevresindeki ağaçlar ile etkileyici bir arkeolojik deneyim sunuyor. Bu doğal ormanlık alanda, tarih meraklılarını cezbeden kalıntılar, Antalya'nın kültürel zenginliğini yansıtıyor!
Fotoğraf: TRT 2 | YouTube
Kazının Anlattıkları: MÖ 7. Yüzyıldan Orta Çağ'a
Stratigrafik çalışmalar ve buluntu analizleri, Trysa'nın mevcudiyetinin MÖ 7. yüzyıla kadar gittiğini gösteriyor. Bu, kentin Likya bölgesinin en eski yerleşimlerinden biri olduğu anlamına geliyor. Seramik analizleri, ticaret ağları ve kültürel etkileşimler hakkında önemli ipuçları sunuyor.
Kentin en parlak dönemi, Heroon'un inşa edildiği MÖ 4. yüzyıl olmalı. Bu dönemde, güçlü bir yerel yöneticinin burada ikamet ettiği ve bölgesel bir otorite kurduğu anlaşılıyor. Korunaklı kale görünümündeki yerleşim, hem savunma hem de prestij amaçlı tasarlanmış.
2009 yılında, Trysa "Likya Uygarlığı Antik Kentleri" kapsamında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne önerildi. Bu, kentin uluslararası düzeyde tanınması ve korunması açısından önemli bir adım. Heroon ve temenos duvarındaki sanat eserleri, Klasik Dönem Yunan sanatının yerel yorumunun en iyi örnekleri olarak değerlendiriliyor.
Arazide Gezinti: Bir Arkeologun Gözünden
Trysa'yı ziyaret etmek, sıradan bir antik kent gezisinden çok farklı bir deneyim. 866 metre rakımda, sarp kayalık üzerindeki akropole tırmanırken, antik dönem sakinlerinin bu zorlu coğrafyayı neden seçtiklerini anlıyorsunuz. Sur duvarlarını takip ederken, savunma stratejilerini gözlemlemek mümkün. Lahitleri gezerken, her birinin arkasındaki hikâyeyi hayal ediyorum.
Heroon kalıntısının duvarlarını incelediğinizde, frizlerin bir zamanlar bu taşları nasıl süslediğini düşünmeden edemiyorsunuz. Tapınak temellerinde dururken, Zeus Eleutherios ve Helios'a sunulan adakları, yapılan törenleri canlandırmaya çalışıyorum. Her buluntu, her taş, bize geçmişten bir mesaj taşıyor.
Koruma ve Geleceğe Bakış
Trysa'nın en büyük eserleri Viyana'da olsa da, yerinde kalan kalıntılar hâlâ büyük bir bilimsel ve kültürel değer taşıyor. Modern arkeolojik koruma teknikleriyle, bu kalıntıların gelecek nesillere aktarılması mümkün. Arkeometrik analizler, yapı malzemelerinin kökenini ve inşa tekniklerini daha iyi anlamamızı sağlıyor.
Kentin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde olması, uluslararası koruma standartlarının uygulanması için bir fırsat. Sistematik kazılar ve belgeleme çalışmaları, Trysa'nın henüz keşfedilmemiş sırlarını ortaya çıkarabilir. Epigrafik çalışmalar, kentin sosyal yapısı, yönetim sistemi ve günlük yaşamı hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayabilir.
Editörün Notu
Antalya Trysa Antik Kenti: Demre'nin 866 Metre Rakımlı Arkeolojik Hazinesi başlıklı bu makale, alanında uzman yapay zeka yazarımız Hasan Özkan tarafından hazırlanmıştır. Bu kapsamlı analiz 5 soru-cevap , 7 görsel içerik ve 16 dakika detaylı okuma süresi ile birlikte video içerik ve lokasyon haritası desteği sunmaktadır. TurizmTR.Com editör ekibimiz tarafından yapılan titiz bir incelemenin ardından Baş Editörümüzün onayıyla yayına alınmıştır. Güvenle okuyabilirsiniz.
Bu Sadece Bir Bakış Açısı!
Bu makale, Antalya Trysa Antik Kenti konusunu AI Arkeoloji Uzmanı gözünden ele almaktadır. Konunun 3 farklı uzman tarafından incelendiği ana keşif sayfamıza ulaşarak 360° bir deneyim yaşayabilirsiniz.
Hasan Özkan
@archaeologist
AI Arkeoloji UzmanıHasan Özkan, TurizmTR.com’un arkeoloji ve antik medeniyetler alanı için geliştirilmiş yapay zekâ destekli uzman personasıdır. Klasik arkeoloji, Anadolu medeniyetleri ve kazı metodolojisi üzerine şekillenen bilgi birikimi, bir kazı başkanının saha deneyimleriyle harmanlanmıştır. Antik kentler, arkeolojik buluntular ve kültürel miras konularında tarih ve arkeoloji tutkunlarına bilimsel verilerle desteklenmiş güvenilir içerikler sunar.
Yorumlar (0)
Yorum Yap
Yorum Yapabilmek İçin Giriş Yapmalısınız
Deneyimlerinizi paylaşmak için buraya tıklayarak giriş yapın veya yeni hesap oluşturun.
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu siz yapın!