Burdur Kremna Antik Kenti: Burdur'un Kayalarda Gizli Roma Kolonisi

Yirmi yıllık sanat tarihçisi deneyimim boyunca karşılaştığım en etkileyici antik kentlerden biri olan Kremna, Burdur'un Bucak ilçesine bağlı Çamlık Beldesi'nde, 1200 metre yüksekliğindeki izole bir kaya sırtında sessizce bekliyor. Aksu Vadisi'nde, etrafı uçurumlarla çevrili bu hâkim tepe üzerindeki konumu, antik dönemde kuşatılması neredeyse imkânsız savunmalı bir avantaj sağlıyordu.

Pisidialılardan Roma İmparatorluğu'na: Bin Yıllık Tarihsel Yolculuk

Kremna'nın hikâyesi, Pisidialıların kurduğu mütevazı bir yerleşimle başlar. MÖ 6. yüzyılda Lidyalılar, MÖ 546'da Persler, MÖ 333'te Büyük İskender'in hâkimiyetine giren kent, gerçek altın çağını Roma döneminde yaşadı. MÖ 60'da Roma'ya, MÖ 36'da Galatya'ya, MÖ 25'te tekrar Roma'ya bağlanan kent, "Colonia Iulia Augusta Cremnena" adıyla Roma'nın prestijli kolonilerinden biri haline geldi.

MS 2-3. yüzyıllarda Kremna, mimari açıdan en parlak dönemini yaşadı. Bu dönemde inşa edilen bazilika, tiyatro, kütüphane, hamam ve su kemeri, Roma mühendisliğinin ve sanat anlayışının mükemmel örneklerini sunuyor. Ancak MS 276-278 yıllarında Isauryalı Lydius'un isyanı sonrası Roma kuşatmasıyla tahrip olan kent, bir daha eski gücüne kavuşamadı.

Bizans'tan Orta Çağ'a: Piskoposluk Merkezi

787'de İznik Konsili'ne katılan Piskopos Theodorus ile adı geçen Kremna, Bizans döneminde önemli bir piskoposluk merkezi olarak varlığını sürdürdü. Bu dönem, kentin dini mimarisindeki dönüşümün izlerini taşıyor. Orta Çağ'ın sonlarında terk edilen kentten nüfus, bugünkü Çamlık köyüne taşındı.

Mimari Mükemmellik: Izgara Planından Anıtsal Yapılara

Sanat tarihçisi gözüyle incelediğimde, Kremna'nın ızgara planı ile kurulmuş olması, Roma şehir planlamasının sistematik yaklaşımını yansıtıyor. 2 metre kalınlık, 7-8 metre yüksekliğindeki surlar, kentin savunma mimarisinin gücünü gösteriyor.

Akropolis kısmında yer alan forum, bazilika, kilise Elsodra ve kütüphane, Roma kamu mimarisinin klasik örnekleri. Özellikle propolion (anıtsal giriş kapısı) ve nympheum (anıtsal çeşme), Roma döneminin gösterişli mimari anlayışını yansıtıyor. Roma hamamının daha sonra kütüphane ve galeriye dönüştürülmesi, kentin kültürel dönüşümünün somut bir kanıtı.

Malzeme Analizi: Mermerden Taşa Sanat

Yapı malzemelerinin analizi, Kremna'nın sanatsal değerini ortaya koyuyor. Tanrı heykelleri, kütüphane ve anıtsal yapılarda kullanılan mermer, Roma döneminin lüks anlayışını yansıtırken, sur, tiyatro ve diğer kamu binalarında kullanılan taş, işlevsel mimarinin gücünü gösteriyor. Su kemeri için kullanılan mekanik destekli taş bloklar ise Roma mühendisliğinin teknik başarısının kanıtı.

Arkeolojik Keşifler: Graf von Lackoronski'den Prof. Dr. Jale İnan'a

Kremna'nın bilimsel keşfi, 1880'lerde Avusturyalı Graf von Lackoronski'nin ayrıntılı incelemesiyle başladı. Asıl dönüm noktası ise 1971-73 yıllarında Prof. Dr. Jale İnan tarafından yürütülen bilimsel kazılar oldu. Bu kazılarda ortaya çıkarılan kütüphane binası ve heykeller, kentin kültürel zenginliğini gözler önüne serdi. 1970 sonrası İngiliz araştırmacıların kuşatma kalıntıları ve yazıtları belgelemesi, kentin tarihsel analizine önemli katkılar sağladı.

Kültürel Miras: Burdur Arkeoloji Müzesi'ndeki Hazineler

Kremna'dan çıkarılan 9 adet mermer tanrı heykeli ve kütüphane kalıntıları, şu anda Burdur Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor. Bu eserler, Pisidia bölgesinin önemli Roma kolonilerinden biri olan Kremna'nın sanatsal değerini somut olarak gösteriyor. Antik kaynaklarda az bahsedilmesine rağmen, arkeolojik buluntularıyla bölgenin Roma dönemi yaşamına ışık tutan kent, sanat tarihimizin önemli bir parçası.

Ziyaret Önerileri

Burdur il merkezine 60 km, Bucak ilçe merkezine 10 km mesafedeki Kremna'ya ulaşım, Çamlık Beldesi üzerinden sağlanıyor. Kentin 1200 metre yükseklikteki konumu, hem tarihi keşif hem de doğal güzellik açısından eşsiz bir deneyim sunuyor.