Burdur Milias Antik Kenti: Burdur'un Kayalara Gömülü Helenistik Hazinesi

25 yıllık kazı deneyimimde, Anadolu'nun pek çok antik kentinde çalıştım, ancak Burdur'un Bucak ilçesindeki Milias Ören Yeri kadar doğal coğrafyayla bu denli uyum içinde kurulmuş bir yerleşim az gördüm. Kocaaliler Kasabası'ndan sadece 1 km mesafede, Toroslar üzerinde Aksu Vadisi'ni gözetleyen bu doğal tepe, antik dönem yerleşim stratejilerinin mükemmel bir örneğini sunuyor.

Coğrafi Konum ve Savunma Mimarisi

Arkeolog gözüyle bakıldığında, Milias'ın konumu tesadüfi değil. Doğusu, batısı ve güneyi sarp kayalıklarla çevrili bu alan, doğal bir kale görevi görüyor. Bucak'a 30 km güneydoğuda, Burdur'a 65 km mesafedeki bu lokasyon, antik dönemde ticaret yolları üzerinde stratejik bir kırsal merkez olarak gelişmiş. Isparta'ya 76 km, Antalya'ya 70 km uzaklıktaki bu konum, Roma döneminde bölgesel ticaret ağlarının önemli bir düğüm noktası olduğunu gösteriyor.

Mimari Kalıntılar ve Kazı Bulguları

Sahada yaptığımız incelemeler, yerleşimin Helenistik ve Roma dönemlerine ait olduğunu ortaya koyuyor. Yapıların durumu İ.Ö. 5-4. yüzyıla kadar tarihlendiriliyor. En dikkat çekici bulgu, ana kayaya oturtulmuş küçük tiyatro. Bu tür kayaya yaslandırılmış tiyatrolar, Helenistik dönem mimari geleneğinin karakteristik örnekleri.

Kayadan yararlanılarak inşa edilmiş evler ve yapılar, antik dönem inşaat tekniklerinin doğal malzemeyi nasıl verimli kullandığını gösteriyor. Agora kalıntıları, kentin ticari yaşamının merkezi olduğunu kanıtlıyor. Meclis binası kalıntıları ise, yerleşimin sadece ticari değil, aynı zamanda idari bir merkez olduğuna işaret ediyor.

Su Yönetimi ve Altyapı

Sarnıç kalıntıları, antik dönem su yönetiminin ne kadar gelişmiş olduğunu gösteriyor. Kayalık ve makilerle kaplı bu alanda su kaynaklarının sınırlı olması, yerleşimcileri etkili su depolama sistemleri geliştirmeye zorlamış. Sur kalıntıları da kentin savunma sistemlerinin varlığını ortaya koyuyor.

Sanat Eserleri ve Kültürel Bulgular

Kazı çalışmalarında bulunan mask ve heykel başı, kentin sanatsal üretim kapasitesini gösteriyor. Özellikle tanrı kral kabartmasını andıran kült alanı, Helenistik dönem dini pratiklerinin izlerini taşıyor. Frig kültüne atıfta bulunan kayaya oyulmuş kutsal alanlar, bölgenin çok katmanlı kültürel geçmişini yansıtıyor.

Nekropol Alanı ve Ölü Gömme Gelenekleri

Nekropol alanındaki kayaya oyulmuş lahitler, dönemin ölü gömme gelenekleri hakkında önemli veriler sunuyor. Bu tür kaya lahitleri, Anadolu'da Helenistik ve Roma dönemlerinde yaygın bir uygulama. Lahitlerin işçiliği ve konumu, kentin sosyal yapısı hakkında ipuçları veriyor.

Arkeolojik Sorunlar ve Koruma

Ne yazık ki, eserler defineciler tarafından ciddi zarar görmüş durumda. Bu durum, Anadolu'daki pek çok arkeolojik alanda karşılaştığımız kronik bir sorun. Bilimsel kazı metodolojisi uygulanmadan yapılan bu tahribat, kentin tarihsel bütünlüğüne geri dönüşü olmayan zararlar veriyor.

Kimlik Sorunu ve Epigrafik Veriler

Antik kentin orijinal ismine henüz rastlanılmamış olması, epigrafik çalışmalarımızın devam etmesi gerektiğini gösteriyor. Milias ya da Milyos isimleri modern dönem atamaları. Gerçek antik ismini bulabilmek için daha kapsamlı epigrafik araştırmalara ihtiyaç var.

Ulaşım ve Saha Koşulları

Bucak istikametinden gidilirken yol üzerinde bulunan üç Osmanlı dönemi sarnıcı, bölgenin su yönetimi tarihinin farklı dönemlerini gösteriyor. Kocaaliler Kasabası'ndan 1 km mesafedeki bozuk yol, arkeolojik çalışmalar için ekipman taşımayı zorlaştırıyor.

Ziyaret Önerileri

Saha ziyaretinde öncelikle nekropol alanındaki kayaya oyulmuş lahitleri incelemenizi öneriyorum. Kayaya yaslandırılmış Helenistik dönem tiyatrosu, antik mimari tekniklerini anlamak için mükemmel bir örnek. Agora ve meclis binası kalıntıları ise kentin sosyal ve ticari yaşamı hakkında fikir veriyor.

Milias Antik Kenti, Anadolu'nun Helenistik dönem yerleşim stratejilerini anlamak için kritik öneme sahip. Doğal coğrafyayla uyumlu mimari çözümleri ve çok katmanlı kültürel yapısıyla, bölgesel arkeoloji için vazgeçilmez bir laboratuvar niteliği taşıyor.