Isparta Beyşehir Gölü: Isparta'nın Ekolojik Hazinesi ve Yaban Hayatı Cenneti

Yirmi yılı aşkın süredir Türkiye'nin sulak alanlarında yaban hayatı gözlemleri yapan bir ekolojist olarak, Isparta'nın Yenişarbademli ve Şarkikaraağaç ilçelerindeki Beyşehir Gölü'nü ilk kez gördüğüm anı hiç unutamam. 1123 metre rakımda, dört büyük dağ silsilesi arasında uzanan bu muhteşem su kütlesi, sadece Türkiye'nin üçüncü büyük gölü değil, aynı zamanda en büyük tatlı su ekosistemine ev sahipliği yapıyor.

Ekolojik Bir Harikaya Bilimsel Bakış

Beyşehir Gölü'nün tektonik kökenli oluşumu, ekolojik çeşitliliği açısından benzersiz bir ortam yaratmış. Toros, Sultan, Anamas ve Erenler Dağları ile çevrili bu çöküntü alanı, 663 km² yüzölçümüyle gerçek anlamda bir iç deniz büyüklüğünde. Gölün 50 km uzunluğu ve 26 km genişliği, farklı mikrohabitatların oluşmasına olanak sağlıyor.

Ekolojist gözüyle bakıldığında en ilginç özelliği su derinliğindeki varyasyon: doğu ve güneyde 6-7 metre, batıda 3-5 metre olan derinlik, farklı su canlıları için ideal yaşam alanları oluşturuyor. En derin noktasının 10 metre olması, göl ekosisteminin ışık penetrasyonu açısından oldukça sağlıklı olduğunu gösteriyor.

Su Döngüsü ve Ekolojik Denge

Gölün su rejimi, ekolojik dengenin ne kadar hassas olduğunun mükemmel bir örneği. Yıllık ortalama 726 mm yağış alan göl, tam 30 dere ve 16 havza tarafından besleniyor. Bu çok kaynaklı beslenme sistemi, ekosistemin istikrarını sağlayan temel faktör. Fazla sularını Çarşamba Çayı aracılığıyla Suğla Gölü'ne göndermesi ve karstik düdenlerden Manavgat Nehri'ne doğru su kaçağı olması, bölgesel su döngüsünün kritik bir parçası olduğunu gösteriyor.

Yaban Hayatı Gözlemcisi Gözüyle Biyoçeşitlilik

Beyşehir Gölü'ndeki balık çeşitliliği, bir ekoloji uzmanı için gerçek bir laboratuvar. Sazan, levrek, gövce tatlı su kefali, siaz, kaya balığı ve yağca balığı gibi türler, gölün farklı derinlik zonlarında yaşam alanı buluyor. Tatlı su ıstakozu ve kurbağa popülasyonları, ekosistemin sağlığının önemli göstergeleri.

2024 yılında Euscorpius gulhanimae adlı yeni akrep türünün keşfedilmesi, biyolojik çeşitlilik açısından ne kadar zengin bir alan olduğunu kanıtlıyor. Yıllardir bu tür keşiflerin yaşandığı alanları gözlemliyorum ve her yeni tür, ekosistemin ne kadar az keşfedilmiş olduğunu gösteriyor.

Kuş Gözlemcileri İçin Cennet

Göçmen kuş türleri açısından Beyşehir Gölü, Türkiye'nin en önemli durağı. Dalmaçya pelikanı, küçük karabatak, çeşitli balıkçıl türleri, sakarmeke, dikkuyruk, kaşıkçı, pasbaş patka, sakarca kazı, aynak ve gülen sumru gibi türlerin gözlemlenebildiği bu alan, kuş gözlemcileri için eşsiz fırsatlar sunuyor.

120 km kıyı uzunluğu, farklı kuş türleri için çeşitli habitatlar oluşturuyor. Sığ kesimlerde yürüyen kuşlar, derin alanlarda dalıcı türler ve kıyı bitki örtüsünde ötücü kuşlar için ideal yaşam alanları mevcut.

Ekoturizm ve Sürdürülebilir Gözlem

Gölün 33 adası, sadece arkeolojik değer taşımıyor; aynı zamanda bozulmamış doğal habitatlar sunuyor. Mada, Aygır ve Orta Ada'ya yapılan kayık ve tekne turları, doğa gözlemcileri için mükemmel fırsatlar yaratıyor. Mada ve Çeçen Adaları'ndaki yerleşimlerin varlığı, insan-doğa etkileşiminin nasıl sürdürülebilir şekilde devam edebileceğinin örneği.

Ekolojik Koruma ve Gelecek

Su seviyesindeki tarihsel değişimler, iklim değişikliğinin sulak alan ekosistemlerine etkisini anlamamız açısından kritik veriler sunuyor. Geçmişte yaşanan büyük taşkınlar ve su seviyesi değişimleri, ekosistemin ne kadar dinamik olduğunu gösteriyor.

Gölün %80'inin Konya, %20'sinin Isparta sınırları içinde olması, koruma stratejilerinin koordineli yürütülmesi gerekliliğini ortaya koyuyor. Tarımsal sulama için yapılan regülatör, insan faaliyetlerinin ekosistemlere etkisinin dikkatli yönetilmesi gerektiğini hatırlatıyor.

Doğa Gözlemcileri İçin Pratik Öneriler

Beyşehir Gölü'nü ziyaret edecek doğa severler için en iyi gözlem zamanları erken sabah ve akşam saatleri. Kuş gözlemi için dürbün mutlaka gerekli. Göl kıyısındaki dinlenme tesisleri, uzun süreli gözlemler için uygun.

Doğa yürüyüşleri sırasında ekosistemin hassaslığını göz önünde bulundurarak, iz bırakmama prensibiyle hareket etmek gerekiyor. Fotoğraf çekimi sırasında yaban hayatını rahatsız etmemeye özen göstermek, sürdürülebilir doğa turizminin temel kuralı.

Bir ekolojist olarak söyleyebilirim ki, Beyşehir Gölü sadece görülecek bir yer değil, anlaşılması ve korunması gereken canlı bir ekosistem. Her ziyaretçi, bu eşsiz doğal mirasın korunmasında sorumluluk sahibidir.