Isparta Conana Antik Kenti: Isparta'nın Kaletepe Yamacındaki Antik Yerleşim

Sanat tarihçisi olarak yıllarımı Anadolu'nun antik kentlerinde geçirirken, Isparta'nın Kaletepe yamacında keşfettiğim Conana Antik Kenti, mimari yapıları ve mezar mimarisiyle dikkat çeken önemli bir arkeolojik alandır. Mancarlı Sırtı'ndan başlayarak Kaletepe zirvesine doğru yayılan bu antik yerleşim, 1.483 metrelik yükseltiden itibaren zirveye kadar uzanan geniş bir alanda konumlanmaktadır.

Mimari Kompozisyon ve Yapısal Özellikler

Conana Antik Kenti'nin en dikkat çekici mimari unsurları, şüphesiz tümülüs mezarlarıdır. Bu dairesel planlı mezar yapıları, çapları 5-9 metre arasında değişen boyutlarıyla antik dönem mezar mimarisinin karakteristik örneklerini sunmaktadır. Sanat tarihçisi perspektifimden değerlendirdiğimde, bu tümülüslerin boyut çeşitliliği, farklı sosyal statülerdeki bireylerin defin geleneklerini yansıtmaktadır.

Mezar mimarisinin plan tipolojisi açısından incelediğimde, bazı tümülüslerin dromoslu tasarımı özellikle dikkat çekicidir. Dromos, antik mezar mimarisinde giriş koridoru olarak işlev gören bu mimari element, mezara erişimi sağlayan kutsal bir geçiş alanı yaratmaktadır. Diğer tümülüsler ise dikdörtgen planlı olup, düzgün blok taşlardan inşa edilmiştir. Bu farklı plan tipleri, mezar mimarisindeki üslup çeşitliliğini ve yapım tekniklerindeki gelişimi göstermektedir.

Yapı Malzemesi ve İnşaat Tekniği

Tümülüs çevrelerinin düzgün kesme taşlarla çevrilmesi ve mezarların büyük blok taşlarla yapılması, antik dönem taş işçiliğinin kalitesini ortaya koymaktadır. Bu yapım tekniği, hem estetik hem de dayanıklılık açısından dönemin mimari anlayışını yansıtmaktadır. Büyük blok taşların kullanımı, yapıların uzun süre ayakta kalmasını sağlarken, aynı zamanda mezarların kutsallığını vurgulayan monumental bir etki yaratmaktadır.

Sivil Mimari Kalıntıları

Mezar yapılarının yanı sıra, kare planlı binaların temel seviyesindeki duvar kalıntıları, antik kentin sivil mimarisine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Bu kalıntılar, yerleşimin sadece bir nekropol alanı olmadığını, aynı zamanda yaşayan toplumun da burada barındığını göstermektedir. Kaletepe zirvesinde yer alan sarnıç ve işlevi tam anlaşılamayan mekânlar, su yönetimi ve depolama sistemlerinin varlığını ortaya koymaktadır.

Zirvede bulunan kalıntıların küçük kale yapısı olabileceği düşüncesi, bu alanın stratejik konumunu ve savunma mimarisindeki rolünü işaret etmektedir. Yüksek konumu sayesinde çevreyi gözlemleme imkânı sunan bu yapılar, antik dönem yerleşim planlamasının askeri ve sivil ihtiyaçları dengeleme anlayışını yansıtmaktadır.

Kronolojik Değerlendirme ve Seramik Buluntular

Tümülüslerin üzerinde bulunan Geç Helenistik - Erken Roma Dönemi'ne ait seramik parçaları, kentin tarihlendirilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu seramik buluntular, Conana'nın M.Ö. 2. yüzyıl ile M.S. 1. yüzyıl arasındaki dönemde aktif olarak kullanıldığını göstermektedir. Seramik parçalarının stilistik özellikleri, dönemin sanat anlayışını ve gündelik yaşam kültürünü yansıtan değerli veriler sunmaktadır.

Roma Dönemi Kimliği

Antik kentin Roma Dönemi'nde Conana adıyla anılması, yerleşimin bu dönemdeki önemini ve sürekliğini ortaya koymaktadır. Bu isim, kentin Roma yönetimi altındaki resmi statüsünü ve bölgesel kimliğini yansıtmaktadır. Konane olarak da bilinen bu antik yerleşim, Roma İmparatorluğu'nun Anadolu'daki yerleşim ağının bir parçası olarak işlev görmüştür.

Modern Keşif ve Araştırma Süreci

2008 yılında Isparta Müzesi tarafından tespit ve tescil edilen Conana Antik Kenti, 2009 yılında IAS (Isparta Arkeolojik Yüzey Araştırması) projesi kapsamında uluslararası ekip tarafından araştırılmıştır. Bu sistematik araştırmalar, kentin mimari özelliklerinin ve tarihsel kimliğinin bilimsel yöntemlerle belgelenmesini sağlamıştır.

Sanat Tarihi Açısından Değerlendirme

Conana Antik Kenti, Anadolu antik kent mimarisinin karakteristik özelliklerini barındıran önemli bir örnek teşkil etmektedir. Tümülüs mezar mimarisi, plan tipolojisi çeşitliliği ve yapım tekniği açısından dönemin sanat anlayışını yansıtırken, sivil mimari kalıntıları da antik dönem yerleşim planlamasının özelliklerini ortaya koymaktadır. Bu antik kent, Isparta bölgesinin kültürel mirasının korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır.