Isparta Timbriada Antik Kenti: Isparta'nın Pisidia Döneminden Kalma Arkeolojik Hazinesi

Onlarca yıldır Anadolu'nun çeşitli antik kentlerinde kazı çalışmaları yürüten bir arkeolog olarak, Isparta'nın Eurymedon (Köprüçay) kaynakları yakınında keşfettiğimiz Timbriada Antik Kenti'nin önemini vurgulamak istiyorum. 2008 yılında tespit edilip tescil edilen bu antik yerleşim, 2009'dan itibaren Süleyman Demirel Üniversitesi'nden Prof. Dr. Fikret Özcan başkanlığında yürütülen sistematik kazılarla gün yışığına çıkarılmaktadır.

Stratigrafik Kazı Bulguları ve Arkeolojik Katmanlar

Kazı başkanı olarak sahada yaptığımız stratigrafik analizler, Timbriada'nın MÖ 2. yüzyılda Pisidia bölgesinde kurulduğunu ortaya koymaktadır. Zindan Mağarası çevresine kadar uzanan kalıntılar, kentin coğrafi konumunun ne kadar stratejik seçildiğini göstermektedir. Eurymedon kaynakları yakınındaki bu lokasyon, hem su kaynaklarına erişim hem de doğal savunma avantajları sunmaktadır.

Kazı çalışmalarımızda ortaya çıkardığımız büyük blok taşlarla yapılmış yapı kalıntıları, Roma dönemindeki inşaat tekniklerinin mükemmel örneklerini sergiler. Bu monumental yapıların inşasında kullanılan taş işçiliği, dönemin usta zanaatkarlarının becerilerini yansıtmaktadır.

Zindan Mağarası Önündeki Kutsal Alan

Arkeolojik kazılarımızın en çarpıcı bulgularından biri, Zindan Mağarası önünde tespit ettiğimiz Eurymedon Tanrısı'na adanmış açık hava tapınağıdır. Bu kutsal alan, Pisidia bölgesinin en önemli Kybele kült alanlarından birini oluşturmaktadır. Tapınak kalıntılarının analizi, Roma dönemindeki dini ritüellerin nasıl gerçekleştirildiğine dair önemli ipuçları vermektedir.

Kybele kültüne ait buluntular, kentin sadece siyasi değil, aynı zamanda dini açıdan da bölgesel bir güç merkezi olduğunu kanıtlamaktadır. Bu kutsal alanın varlığı, Timbriada'nın antik dönemde önemli bir hac merkezi olabileceğini düşündürmektedir.

Sikke Analizleri ve Numismatik Bulgular

Kazılarımızda ele geçen sikkeler, kentin Roma İmparatoru Hadrianus (MS 117–138) ile Severus Alexander (MS 222–235) dönemleri arasında kendi sikkelerini bastığını ortaya koymaktadır. Bu numismatik bulgular, Timbriada'nın ekonomik bağımsızlığa sahip önemli bir kent olduğunu göstermektedir.

Sikkelerin ikonografik analizi, çok tanrılı inanç sisteminin zenginliğini yansıtmaktadır. Kybele, Zeus, Dionysos, Hermes ve Dioskurlar'ın yer aldığı bu sikkeler, kentin kozmopolit yapısını ve çeşitli kültürel etkileşimleri belgeler niteliktedir.

Panhellenion Birliği Üyeliği ve Siyasi Statü

Epigrafik bulgularımız, Timbriada'nın Roma döneminde Atina ve Pergamon'un da yer aldığı prestijli Panhellenion Birliği'nin üyesi olduğunu doğrulamaktadır. Bu üyelik, kentin Anadolu'daki siyasi ve kültürel konumunun ne kadar güçlü olduğunu göstermektedir.

Geç Antik Dönem Katmanları

Stratigrafik kazılarımızda Geç Antik Çağ'a ait katmanlarda, piskoposluk merkezi olduğu döneme ait önemli bulgular elde ettik. Bu dönemde inşa edilen kilise kalıntıları ve çevresindeki kiler, aşevi gibi yapılar, Hristiyanlık dönemindeki sosyal organizasyonu anlamamızı sağlamaktadır.

Bu yapıların mimari özellikleri, Geç Antik dönemde kentin hala aktif bir yerleşim merkezi olduğunu ve dini fonksiyonlarını sürdürdüğünü kanıtlamaktadır.

Organik Arkeoloji Bulguları

Kazı çalışmalarımızın en değerli bulgularından biri, karbonlaşmış tohum ve tahıl kalıntılarıdır. Bu organik materyaller, antik dönem tarımsal üretimi, ata tohumları ve beslenme alışkanlıkları hakkında benzersiz bilgiler sunmaktadır. Arkeobotanik analizler, dönemin tarım tekniklerini ve gıda kültürünü anlamamızda kritik rol oynamaktadır.

Koruma ve Gelecek Perspektifi

Bir kazı başkanı olarak, Timbriada Antik Kenti'nin korunması ve gelecek nesillere aktarılması konusunda büyük sorumluluk hissediyorum. Sürdürdüğümüz sistematik kazılar, sadece geçmişi aydınlatmakla kalmıyor, aynı zamanda modern koruma tekniklerinin uygulanmasına da olanak sağlıyor.

Kentin Eurymedon kaynakları yakınındaki konumu, hem arkeolojik çalışmalar hem de kültürel turizm açısından büyük potansiyel taşımaktadır. Zindan Mağarası ile birlikte değerlendirildiğinde, bu alan Isparta'nın en önemli arkeolojik destinasyonlarından biri haline gelebilir.

Timbriada Antik Kenti, Pisidia bölgesinin karmaşık tarihini anlamamızda kilit rol oynayan bir arkeolojik sitedir. Devam eden kazı çalışmaları, her geçen gün yeni bulgularla antik dönemin yaşam tarzını, inanç sistemlerini ve sosyal organizasyonunu aydınlatmaya devam etmektedir.