Mersin Adamkayalar: Mersin'in Roma Dönemi Kaya Kabartmaları Sanat Hazinesi

Sanat tarihçisi olarak yıllarımı Anadolu'nun antik sanat eserlerini inceleyerek geçirdim ve Mersin'in Silifke ilçesindeki Adamkayalar, karşılaştığım en etkileyici Roma Dönemi kaya kabartmaları topluluğudur. Karyağdı (Mitan) Vadisi'nin doğu yamacında, Şeytan Deresi Kanyonu duvarlarında yer alan bu eşsiz sanat eserleri, İÖ 2. yüzyıldan günümüze ulaşan nadir örneklerdendir.

Sanat Tarihsel Önemi ve İkonografik Analiz

Adamkayalar'daki on bir ayrı çerçeve içinde yer alan kabartmalar, doğrudan konglomera kaya yüzeyine işlenmiş olmasıyla dikkat çeker. Sanat tarihçisi gözüyle incelediğimde, bu eserlerin Roma Dönemi taş işçiliğinin ve sembolik sanat anlayışının mükemmel örnekleri olduğunu görüyorum. Kabartmalarda toplam 11 erkek, 4 kadın, 2 çocuk figürü ile birlikte 1 dağ keçisi ve bir Roma kartalı betimlemesi bulunur.

İkonografik açıdan en çarpıcı olan dört kabartmada ölü ziyafeti sahneleri yer alır. Bu sahnelerde ölüler bazen yalnız, bazen eşleri veya oğullarıyla birlikte betimlenmiştir. Roma sanatında sıkça karşılaştığımız bu tema, ölümden sonraki yaşama dair inançları yansıtır ve dönemin toplumsal yapısı hakkında değerli bilgiler sunar.

Sembolik Anlatım ve Figür Kompozisyonları

Kabartmalarda yer alan figürlerin bir kısmının asker olarak işlenmesi, Olba Tapınak Devleti'nin askeri karakterini yansıtır. Mersin Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Serra Durugönül'ün belirttiği gibi, bu figürler Olba Tapınak Devleti'nin kral ve kraliçelerini temsil etmektedir.

Özellikle dikkatimi çeken sahne, bir adamın elinde keçi ve üzüm salkımı taşıdığı betimlemedir. Bu kompozisyon, antik sanatın evrensel sembollerinden biri olan bereketi simgeler. Üzüm, Dionysos kültüyle bağlantılı olarak yaşamın devamlılığını; keçi ise bolluk ve bereketin simgesi olarak karşımıza çıkar.

Mimari Entegrasyon ve Teknik Özellikler

Sanat tarihçisi perspektifimden bakıldığında, kabartmaların konglomera ve kireçtaşı yüzeylere oyma ve kabartma tekniğiyle işlenmesi, dönemin ustalarının teknik maharetini gösterir. Çevredeki poligonal duvar örgüsüne sahip kule planlı yapılar ve lahit kalıntıları, bu alanın kapsamlı bir nekropol kompleksi olduğunu ortaya koyar.

Bir sahnede görülen ayin yapan figürler ve beş basamaklı oturma nişi, dini ritüellerin bu alanda gerçekleştirildiğini gösterir. Bu mimari detay, Roma Dönemi tapınak mimarisinin karakteristik özelliklerini yansıtır.

Epigrafik Bulgular ve Tarihsel Bağlam

Bazı kabartmaların altında ölen rahiplerin isimlerini içeren yazıtların bulunması, bu eserlerin sadece sanatsal değil, aynı zamanda belgesel nitelik taşıdığını gösterir. Bu yazıtlar, Olba Territorium olarak adlandırılan bölgenin dini ve toplumsal yapısı hakkında somut veriler sunar.

Roma Dönemi'nde Olba Tapınak Devleti sınırları içinde yapılan bu eserler, ölü kültü, aile bağları ve dini ayin temalarıyla dönemin toplumsal yaşamına ışık tutar. Veda sahneleri ve dini ayin betimlemeleri, antik dönem inanç sistemlerinin görsel belgesi niteliğindedir.

Koruma Durumu ve Sanat Tarihsel Değerlendirme

Ne yazık ki 2015 yılında define arayıcılarının tahribatına uğrayan bu değerli eserler, kültürel mirasımızın korunması konusundaki hassasiyetin önemini bir kez daha ortaya koyar. Buna rağmen Anadolu'daki en iyi korunmuş Roma Dönemi kaya kabartmaları topluluğu olma özelliğini korumaktadır.

Ziyaret Önerileri ve Gözlem Teknikleri

Sanat tarihçisi olarak ziyaretçilere önerim, sabah veya akşam saatlerinde bu eserleri ziyaret etmeleridir. Bu saatlerde ışık açısı sayesinde kabartma detayları çok daha net gözlemlenebilir. Kızkalesi'nden 7 km uzaklıktaki bu lokasyona ulaşım için son 10 metrelik yamaçtan dikkatli bir şekilde inmek gerekir.

Toros Dağları'nın güney yamaçlarında, 140 metre rakımda yer alan bu eşsiz sanat eserleri, Roma Dönemi kaya sanatının Anadolu'daki en önemli temsilcileri arasında yer alır. Her sanat tarihçisinin ve kültür meraklısının mutlaka görmesi gereken bu hazine, antik dönem sanatının evrensel dilini günümüze taşıyan nadir örneklerdendir.