Mersin Adamkayalar: Silifke'nin Roma Dönemi Kaya Kabartmaları Hazinesi

Onlarca yılını Anadolu'nun farklı antik kentlerinde kazı yaparak geçirmiş bir arkeolog olarak, Mersin'in Silifke ilçesindeki Adamkayalar'ı ilk gördüğümde yaşadığım heyecanı unutamıyorum. Karyağdı Vadisi'nin doğu yamacında, Şeytan Deresi Kanyonu'nun duvarlarında karşılaştığımız bu eşsiz kaya kabartmaları, Roma döneminin en iyi korunmuş sanat eserlerinden birini oluşturuyor.

Olba Territorium'unun Gizli Hazinesi

Toros Dağları'nın güney yamaçlarında, yaklaşık 140 metre rakımda yer alan bu alan, bizim arkeologlar tarafından Olba Territorium olarak adlandırılıyor. İÖ 2. yüzyıla tarihlendirdiğimiz bu kabartmalar, Roma Dönemi'nde Olba Tapınak Devleti'nin sınırları içinde yapılmış. Mersin Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Serra Durugönül'ün araştırmalarına göre, bu figürler Olba Tapınak Devleti'nin kral ve kraliçelerini temsil ediyor.

Konglomera Kayada İşlenmiş Sanat

Bir kazı başkanı olarak, bu kabartmaların teknik özelliklerini incelediğimde Roma dönemi taş işçiliğinin mükemmelliğine hayran kalmamak elde değil. On bir ayrı çerçeve içinde yer alan kaya kabartmaları, doğrudan konglomera kaya yüzeyine işlenmiş. Oyma ve kabartma tekniğiyle işlenmiş bu taş zeminler, dönemin ustalarının ne denli yetenekli olduğunu gösteriyor.

Kabartmalarda toplamda 11 erkek, 4 kadın, 2 çocuk figürü ile birlikte 1 dağ keçisi ve bir Roma kartalı betimlenmiş. Bu sayısal veriler, bizim için dönemin toplumsal yapısını anlamada önemli ipuçları sunuyor.

Ölü Kültü ve Toplumsal Yaşamın İzleri

Saha çalışmalarımda en çok dikkatimi çeken nokta, dört kabartmada yer alan ölü ziyafeti sahneleri. Bu sahnelerde ölüler bazen yalnız, bazen eşleri veya oğullarıyla birlikte betimlenmiş. Bir arkeolog gözüyle bakıldığında, bu temsiller Roma döneminin aile yapısı ve ölü kültü hakkında benzersiz bilgiler sunuyor.

Özellikle bir sahnede adamın elinde keçi ve üzüm salkımı taşıdığı görülüyor - bu sahne bereketi simgeliyor. Bazı figürler asker olarak işlenmiş, bir sahnede ise ayin yapan figürler ve beş basamaklı oturma nişi dikkat çekiyor. Bu detaylar, dönemin dini ritüelleri ve sosyal hiyerarşisi hakkında önemli veriler sağlıyor.

Epigrafik Bulgular ve Yazıtlar

Epigrafya alanındaki deneyimlerimle, bazı kabartmaların altında ölen rahiplerin isimlerini içeren yazıtları incelediğimde, bu alanın sadece sanatsal değil, aynı zamanda dini bir merkez olduğunu anlıyoruz. Bu yazıtlar, Olba Tapınak Devleti'nin din adamları hakkında doğrudan bilgi veren nadir kaynaklardan biri.

Koruma Sorunları ve Tahribat

Kültürel miras koruma konusundaki deneyimlerim ışığında, 2015 yılında define arayıcılarının bu eşsiz eserlere verdiği tahribat beni derinden üzmüştü. Bu durum, arkeolojik alanların korunması konusunda ne kadar dikkatli olmamız gerektiğini bir kez daha gösteriyor.

Çevredeki Arkeolojik Kalıntılar

Saha araştırmalarımda, kabartmaların çevresinde poligonal duvar örgüsüne sahip kule planlı yapılar ve çok sayıda lahit kalıntısı gözlemliyoruz. Bu bulgular, alanın antik dönemde kapsamlı bir nekropol ve dini kompleks olduğunu kanıtlıyor.

Ziyaret Önerileri ve Ulaşım

Kızkalesi'ne sadece 7 km uzaklıkta bulunan bu eşsiz alan, Kızkalesi'nden kuzeye dönülüp Hüseyinler yolu üzerinden yaklaşık 7 km ilerlenip, sola ayrılan toprak yoldan 2 km sonra ulaşılabiliyor. Yolun son kısmı yaya olarak kanyon içine 10 metrelik bir yamaçtan inilerek tamamlanıyor.

Bir arkeolog olarak ziyaretçilere önerim, sabah veya akşam saatlerinde gelmek - bu saatlerde ışık açısı sayesinde kabartma detayları çok daha iyi gözlemlenebiliyor. Kanyona inerken dikkatli olunmalı ve mutlaka spor ayakkabı tercih edilmeli.

Adamkayalar, Anadolu arkeolojisinin en değerli örneklerinden biri olarak, Roma dönemi taş işçiliğinin ve sembolik sanat anlayışının mükemmel bir temsilcisi. Bu eşsiz eserlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması, bizim en önemli sorumluluğumuz.