Mersin Arkeoloji Müzesi: Mersin'in Kilikya Tarihini Kronolojik Perspektifle Sunan Kültür Merkezi

Tarihçi gözüyle değerlendirdiğimde, Mersin Arkeoloji Müzesi'nin kuruluş süreci ve gelişimi, Türkiye'nin müzecilik anlayışındaki dönüşümü yansıtan önemli bir örnek teşkil etmektedir. 1978 yılında kurulan müzenin, 1991'de ziyarete açılması ve 2001'deki yenilenmesi, ardından 18 Mayıs 2017'de yeni hizmet binasının açılması, kronolojik olarak incelendiğinde Türkiye'nin kültürel miras koruma politikalarındaki evrimsel süreci gözler önüne sermektedir.

Kurumsal Gelişim ve Tarihsel Bağlam

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kurulan müzenin, neredeyse kırk yıllık geçmişi boyunca geçirdiği dönüşüm, modern müzecilik anlayışının Türkiye'deki yerleşim sürecini somut olarak göstermektedir. Müze, Mersin ili genelinde Tarsus, Anamur ve Silifke'deki diğer arkeoloji müzeleriyle birlikte, bölgesel bir müze ağının parçası olarak konumlanmıştır. Bu durum, merkezi yönetimin kültürel mirası koruma ve sergileme konusundaki sistematik yaklaşımını yansıtmaktadır.

Müdür Songül Ceylan Bala'nın yönetimindeki kurumun, Adnan Menderes Bulvarı üzerinde, Muğdat Camii'nin güneyinde ve Mersin Deniz Müzesi'nin yanında konumlanması, şehir planlamasında kültürel kurumların bir arada düşünülmesi anlayışını göstermektedir.

Koleksiyon Analizi ve Tarihsel Değer

Müzenin envanter analizi, tarihçi perspektifimle değerlendirdiğimde oldukça dikkat çekici veriler sunmaktadır. Toplam 32.464 eserden oluşan koleksiyonun dağılımı şu şekildedir: 6.095 arkeolojik eser, 24.904 sikke, 890 etnografik eser ve 440 mühür. Bu dağılım, özellikle sikke koleksiyonunun ağırlığı, bölgenin ticari ve ekonomik tarihinin önemini vurgulamaktadır.

Teşhir edilen 1.435 eserin, toplam koleksiyonun yaklaşık %4,4'ünü oluşturması, müze depoculuğu ve sergileme politikaları açısından değerlendirilmesi gereken bir orandır. Bu durum, modern müzecilik anlayışında seçici sergileme yaklaşımının benimsendiğini göstermektedir.

Kronolojik Sergileme Yaklaşımı

Müzenin "zaman tüneli" konsepti ile ilk çağdan günümüze kronolojik bir sergileme anlayışı benimsemesi, tarih biliminin temel metodolojisi olan kronolojik yaklaşımla örtüşmektedir. Yumuktepe'den MÖ 7000'lere uzanan buluntular, bölgenin yerleşim tarihinin derinliğini ortaya koymaktadır.

Soli-Pompeipolis ve Elaiussa-Sebaste kazılarından gelen eserler, Kilikya bölgesinin Helenistik ve Roma dönemlerindeki önemini belgelerken, Helenistik Nagidos yazıtının elektronik Türkçe okuma imkânıyla sunulması, çağdaş müzecilik teknolojilerinin tarihsel belgelere erişimi demokratikleştirme işlevini göstermektedir.

Etnografik Boyut ve Kültürel Süreklilik

Müzenin etnografya salonunda yer alan Yörük kültürüne ait eserler ve Yumuktepe yakınındaki "Huğ Evi"nin replikası, tarihsel sürekliliği vurgulayan önemli unsurdur. Bu yaklaşım, arkeolojik geçmişle etnografik geçmişi birleştirerek, bölgenin kültürel kimliğinin çok katmanlı yapısını ortaya koymaktadır.

Huğ kulübe replikasının müze içinde sergilenmesi, geleneksel yaşam biçimlerinin belgelenmesi ve korunması açısından değerli bir uygulama olarak değerlendirilebilir.

Modern Müzecilik Anlayışı ve Eğitim İşlevi

Müzenin çağdaş müzecilik anlayışı çerçevesinde tasarlanan interaktif ve temsili alanları, eğitim odaklı sergileme yaklaşımı, 21. yüzyıl müzecilik anlayışının temel özelliklerini yansıtmaktadır. Çocuk arkeopark ve uygulama alanları, müzenin sadece sergileme değil, aynı zamanda eğitim kurumu olarak işlev görmesini sağlamaktadır.

Alt kattaki cam altı arkeolojik kalıntı canlandırması, antik zeytinyağı atölyesi ve amfora havuzu gibi uygulamalar, ziyaretçilerin tarihsel süreçleri deneyimlemesine olanak tanımaktadır. Bu yaklaşım, geleneksel müzecilikten deneyimsel müzeciliğe geçişin somut örnekleridir.

Araştırmacılar İçin Değerlendirme

Müzenin kütüphane ve küçük konferans salonu gibi akademik altyapı unsurları, araştırmacılar için önemli kaynak imkânları sunmaktadır. Geçici sergi salonlarının varlığı, müzenin dinamik bir kültür kurumu olarak işlev görmesini sağlamaktadır.

7 dekardan geniş alan üzerine kurulu iki katlı çağdaş müze yapısının mimari özellikleri, modern müze mimarisinin işlevsellik ilkelerini yansıtmaktadır. Koordinatları 36°46′53″K 34°36′05″D olan müzenin konumu, şehir merkezindeki erişilebilirliği açısından stratejik bir seçimi göstermektedir.

Sonuç

Mersin Arkeoloji Müzesi, tarihçi perspektifimle değerlendirdiğimde, bölgesel tarih yazımı ve kültürel miras korunması açısından kritik bir rol oynamaktadır. Kilikya bölgesinin tarih ve coğrafyasını kronolojik bütünlük içinde sunması, hem yerel hem de ulusal tarih bilincinin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Müzenin çağdaş müzecilik anlayışıyla geleneksel sergileme yöntemlerini harmanlayan yaklaşımı, gelecek nesillere tarihsel mirası aktarma konusundaki başarılı bir model oluşturmaktadır.