Mersin Demircili Anıt Mezarları: Silifke'nin Antik Roma Döneminin Muhteşem Mezar Mimarisi

Onlarca yıllık kazı deneyimim boyunca, Anadolu'nun her köşesinde antik medeniyetlerin izlerini toprak katmanları arasında ararken, bazı yerleşimler vardır ki sizi ilk bakışta büyüler. Mersin'in Silifke ilçesine bağlı Demircili Mahallesi'nde (eski adıyla Dösene) yer alan antik İmbriogion yerleşimi de bunlardan biridir. Silifke'nin yaklaşık 8 kilometre kuzeyinde konumlanan bu antik site, Roma döneminin zengin ailelerinin yaşam tarzını ve mimari zevklerini anlamamız açısından benzersiz veriler sunmaktadır.

Antik Kilikya Trakea'da Bir Yazlık Yerleşim

Arkeolog gözüyle baktığımızda, İmbriogion'un konumu oldukça stratejiktir. Kalykadnos'taki Seleukeia'dan (Silifke) Diocaesarea'ya (Uzuncaburç) giden antik yol üzerinde yer alan bu yerleşim, muhtemelen MS 2. yüzyılda Seleukeia'nın zengin vatandaşları için bir yazlık ikametgâh olarak kurulmuştur. Bu tür yerleşimlerin varlığı, Roma döneminde bölgedeki ekonomik refahın ve sosyal tabakalaşmanın önemli bir göstergesidir.

Stratigrafik analizlerimiz ve yapıların mimari özelliklerinden yola çıkarak, buradaki yapıların MS 2. ve 3. yüzyıllara tarihlendiğini söyleyebiliriz. İlginç olan nokta, Hristiyanlık döneminden kalma herhangi bir kalıntının bulunmamasıdır. Bu durum, yerleşimin erken dönemde terk edildiğini göstermektedir.

Yedi Anıt Mezarın Mimari Analizi

Saha çalışmalarımız sırasında tespit ettiğimiz en önemli bulgular, günümüze ulaşan yedi adet ev ve tapınak mezarıdır. Bu mezarların her biri, Roma dönemi mezar mimarisinin farklı özelliklerini yansıtmaktadır.

İki Katlı Tapınak Mezar: Mimari Mükemmellik

En dikkat çekici yapı olan iki katlı tapınak mezar, 7.5 metre yüksekliğe ulaşan etkileyici boyutlarıyla öne çıkmaktadır. Çatı örtüsü yıkılmış olan yapının cephesinde, altta İon düzeninde (2.3 m yükseklikte), üstte ise Korinth düzeninde (2.9 m yükseklikte) başlıkları taşıyan dörder sütun bulunmaktadır. Bu mimari düzenleme, Roma döneminde yaygın olan eklektik yaklaşımın güzel bir örneğidir.

Mezar üzerindeki mimari süslemeler, kitabeler, kabartmalar ve hayvan heykelleri, bu mezarın soylu ve önemli bir aileye ait olduğunu göstermektedir. Özellikle mezarın üzerinde kabartma olarak tasvir edilmiş iki insan büstü dikkat çekicidir. Bu büstler, ya orada yatan kişilere benzetilmekte ya da tanrılara aittir. Mezarın içinde daha önce üç adet lahit bulunmaktaydı, bu da ailenin çok nesilli kullanımını işaret etmektedir.

Diğer Mezar Yapıları

İki katlı mezarın yanında bulunan kaya mezarı, farklı bir gömü geleneğini yansıtmaktadır. Soldaki tek katlı mezar ise Korinth düzeninin bütün özelliklerini kusursuz bir şekilde yansıtmaktadır.

"Sivri Kale" olarak adlandırdığımız yapı, yolun doğu tarafında yer almaktadır. Levha şeklindeki taşlarla kapatılmış piramit çatısı olan bu anıt mezarın iç konstrüksiyonu diğerlerinden farklıdır ve özgün bir mimari yaklaşımı temsil etmektedir.

Köy çıkışındaki mezar ise yolun solunda konumlanmıştır. Çatısı levha şeklindeki kare taş plakalarla örtülü olan bu yapının çörtenleri aslan başı şeklindedir. Ön ve arka alınlığında kalkan kabartmaları bulunmaktadır. Bu mezarın yazıtı maalesef yere düşmüş durumdadır.

Heroonlar ve Epigrafik Bulgular

Epigrafya uzmanı olarak, buradaki yazıtlar benim için özel bir önem taşımaktadır. İki Heroon'un (kahramanlara adanmış anıt mezar) sütun kalıntıları mevcuttur ve sütun üzerindeki bir yazıta göre, Heroonlardan biri Anglus ailesine adanmıştır. Bu tür yazıtlar, o dönemin sosyal yapısı ve aile ilişkileri hakkında değerli bilgiler vermektedir.

Akropol Tepesindeki Kalıntılar

Mezarların ilerisindeki tepede (Akropol tepesi) ören yerine ait kalıntılar ve bir kule görülmektedir. Burada deniz tanrısını gösteren mozaik zeminli bir Roma hamamı kalıntısı bulunmaktadır. Bu hamam kalıntısında Grekçe yazıt da tespit edilmiştir. Bu bulgular, yerleşimin sadece mezarlık alanından ibaret olmadığını, yaşayan bir toplumun günlük yaşam alanlarını da içerdiğini göstermektedir.

Yapı Malzemesi ve Teknik Analiz

Arkeometrik analizlerimiz, mezar çatılarında levha şeklinde taşlar veya kare taş plakalar kullanıldığını göstermektedir. Bu malzeme seçimi, hem dayanıklılık hem de estetik kaygılarla yapılmıştır.

Bilimsel Önemi ve Koruma

Demircili Anıt Mezarları, Roma döneminde bölgenin zenginlerinin yaşam tarzına ve mimari zevklerine dair önemli ipuçları sunan, az bilinen ancak son derece ilgi çekici bir antik yerleşimdir. İmbriogion Anıt Mezarları'nın 300 metre kadar ilerisinde sağda yan yana duran iki anıt mezar da bu kompleksin bir parçasıdır.

Ziyaretçiler İçin Öneriler

Saha deneyimim doğrultusunda ziyaretçilere şunu öneriyorum: Köy çıkışındaki mezarın önünde yer alan lahit mutlaka incelenmelidir. Bu lahit, Roma dönemi mezar sanatının güzel örneklerinden biridir.

Sonuç olarak, Demircili Anıt Mezarları, Anadolu'nun Roma dönemi mezar mimarisini anlamak için kritik öneme sahip bir arkeolojik alandır. Her kazı sezonunda yeni bulgularla karşılaştığımız bu alan, antik dönem yaşam kültürü ve ölüm ritüelleri konusunda araştırmacılara zengin veriler sunmaya devam etmektedir.