Mersin Elaiussa Sebaste Antik Kenti: Mersin'in Deniz Üzerindeki Antik Hazinesi

Merhaba değerli gezginler! Ben Mehmet Yılmaz, yıllardır Türkiye'nin dört bir yanında grupları antik kentlerde gezdiren bir turizm rehberiyim. Bugün sizleri, rehberlik yaptığım en büyüleyici rotalardan biri olan Mersin'in Erdemli ilçesindeki Elaiussa Sebaste Antik Kenti'ne götürüyorum.

Nerede ve Nasıl Ulaşılır?

Elaiussa Sebaste, Mersin'in Silifke yönünde 55 km uzaklıkta, Erdemli'nin Ayaş kasabasında, Merdivenli Kuyu yöresinde yer alıyor. Rehberlik yaptığım yıllarda fark ettiğim en büyük avantajı, D.400 karayolu üzerinde bulunması. Anadolu'yu Suriye'ye bağlayan bu önemli sahil yolu sayesinde ulaşım gerçekten kolay.

Size pratik bir tavsiye: Mersin merkez çıkışlı turlarımızda genellikle sabah erken saatlerde yola çıkıyoruz. Böylece hem güneşin sert olmadığı saatlerde geziyor, hem de fotoğraf çekimi için ideal ışığı yakalıyoruz.

Eşsiz Coğrafi Konumu

Bu antik kent, beni her seferinde büyüleyen özel bir konuma sahip. Akdeniz'de anakaraya dar bir kıstakla bağlı küçük bir ada üzerine kurulmuş. Orijinal yerleşimin bulunduğu ada, bugün neredeyse tamamen kum altında kalmış bir yarımada haline gelmiş durumda.

Rehberlik deneyimlerimde misafirlerime hep şunu anlatırım: "Elaiussa" adı Yunanca "zeytin" kelimesinden geliyor. Gerçekten de bölge, zengin doğal kaynaklara sahip - orman kerestesi ve zeytin ağaçları her yerde. Bu doğal zenginlik, antik dönemde kentin ticari gücünün temelini oluşturmuş.

Gezilecek Mimari Kalıntılar

Tiyatro ve Agora Kompleksi

D.400 karayolunun karşı tarafında, MS 2. yüzyıla tarihlenen 23 sıra oturma yerine sahip küçük bir tiyatro bulunuyor. Çapı 55 metre olan bu tiyatro güneye cepheli ve 1999 yılında restore edilmiş. Maalesef basamakları ve süslemeleri yağmalanmış, ama yine de etkileyici.

Tiyatronun hemen yanındaki agora, imparatorluk döneminde inşa edilmiş. Yarısı yıkılmış savunma duvarıyla çevrili agoranın girişinde, bir zamanlar aslan şeklinde iki anıtsal çeşme varmış. Agoranın içindeki büyük kilisenin mozaik döşemesi, koruma amacıyla kumla kaplanmış durumda.

Tapınak ve Hamam Kompleksleri

Şehrin dışında, denize hakim bir tepe üzerinde tek tapınak yer alıyor. Başlangıçta uzun kenarında 12, kısa kenarında 6 Korint sütunu bulunuyormuş, günümüzde sadece iki sütun ayakta. Bu manzara, fotoğraf meraklısı misafirlerim için harika bir kare oluşturuyor.

Tapınak ile agora arasında, Anadolu'da az kullanılan özel bir teknikle inşa edilmiş büyük bir hamam kompleksi var. Zemini mozaiklerle döşeli bu hamam, gün yüzüne çıkarılan önemli kalıntılar arasında.

Su Kemerleri

Antik su kemerleri şehrin iki girişini süslüyor. Suyu kentin yaklaşık 10 km doğusundaki Lamos (Limonlu) Nehri'nden tedarik etmişler. Şehrin batısındaki su kemeri nispeten iyi durumda ve 1999 yılında onarım geçirmiş. Bu su kemerleri, Korikos'a (Kızkalesi) kadar uzanan bir kanal sistemi oluşturuyormuş.

Mezarlar Caddesi - Antik Dünyanın En Zengin Nekropolü

Rehberlik yaptığım yıllarda en çok etkilendiğim alan burası. Kent, antik Kilikya şehirleri arasında en zengin ve etkileyici nekropole sahip. Şehrin kuzeyindeki tepede yer alan "Mezarlar Caddesi", farklı şekil ve boyutlarda yüze yakın mezar içeriyor.

Su kemerinin karşısında, "Prenses Mezarı" olarak bilinen kapaklı bir lahit var. MÖ I. yüzyıla tarihlenen kesme kaya mezarlar ise tepenin en düşük rakımında bulunuyor.

Arkeolojik Çalışmalar ve Buluntular

1995 yılından beri süren kazılarda çok sayıda sikke, farklı tipte amphora örnekleri ve obsidiyen objeler bulunmuş. 1995-1996 yıllarında küçük bir Bizans bazilikası kazılmış ve 1996'da bulunan zemin döşemeleri koruma altına alınmış.

Ada kısmındaki alanlarda Geç Antik Çağ'a tarihlenen fırın, yerel üretim amphora ve günlük kullanım kapları tespit edilmiş. Güney limanında yerleşim ve imalathaneler de bulunmuş.

Tarihçesi

Şehir MÖ 2. yüzyıl sonlarında kurulmuş, ancak Elaiussa (ada kısmı) daha eski. Kapadokya Kralı Archelaus, MÖ 20 yılında Augustus'tan aldığı bölgeye yerleşerek kıstak üzerine Sebaste adını verdiği yeni şehri kurmuş.

MS 74 yılında Roma İmparatoru Vespasianus'un Kilikya'yı korsanlardan temizlemesiyle altın çağını yaşamış. MS 3. yüzyılın sonlarında Sasani Kralı I. Şâpûr'un ve İsauryalıların akınları nedeniyle önemi azalmaya başlamış. MS 6. yüzyılda komşusu Korikos gelişmeye başladığında, Elaiussa Sebaste tarih sahnesinden yavaşça silinmiş.

Ziyaret Tavsiyeleri

Alan kamusal erişime açık ve birinci ile üçüncü derece arkeolojik sit alanı statüsünde. Rehberlik deneyimlerimden pratik önerilerim:

• Sabah erken saatlerde ziyaret edin - hem serin hem de fotoğraf ışığı ideal
• Rahat yürüyüş ayakkabıları giyin - alan oldukça geniş
• Su ve şapka almayı unutmayın - gölge alanlar sınırlı
• Kızkalesi ile birlikte günübirlik rota planlayabilirsiniz
• Fotoğraf meraklıları için gün batımı saatleri harika

2015'ten beri Roma Sapienza Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Annalisa Polosa başkanlığında kazılar devam ediyor. Türk akademisyenler de ekipte yer alıyor ve kazılarda MÖ II. yüzyıldan MS VII. yüzyıla kadar uzanan buluntular ortaya çıkıyor.

Elaiussa Sebaste, Akdeniz kıyısındaki en büyüleyici antik kentlerden biri. Denizle iç içe konumu, zengin tarihi ve süren arkeolojik çalışmalarla her ziyaretçisine farklı bir deneyim sunuyor. Siz de bu eşsiz rotayı keşfetmeye hazır mısınız?