Mersin Soli Pompeipolis Antik Kenti: Mersin'in Kilikya Bölgesi'nin En Önemli Liman Kentlerinden Biri

Mersin'in Mezitli ilçesi Viranşehir Mahallesi'nde yer alan Soli Pompeipolis Antik Kenti, bir sanat tarihçisi gözüyle incelendiğinde, Anadolu'nun en etkileyici mimari kalıntılarından birini oluşturuyor. Akdeniz kıyısında, Kilikya Bölgesi'nin Dağlık ve Ovalık Kilikya sınırında konumlanan bu antik kent, MÖ 700 civarında Rodos'tan gelen Dorlar tarafından kurulmuş ve günümüze kadar uzanan zengin bir sanat tarihine sahip.

Mimari Yapının Sanatsal Analizi

Soli Pompeipolis'in en dikkat çekici mimari öğesi, 450 metre uzunluğunda ve 14,5 metre genişliğindeki Sütunlu Caddesi'dir. Bu cadde üzerinde ayakta duran 33 Korinth düzenindeki sütun, Roma döneminin mimari mükemmelliğini gözler önüne seriyor. Korinth düzeninin karakteristik özelliği olan akantus yapraklı sütun başlıkları, figürlü süslemeleriyle dönemin sanat anlayışını yansıtıyor.

Sütun konsollarında yer alan imparator ve yöneticilere ait büstler, Roma portreciliğinin propaganda amaçlı kullanımının mükemmel örneklerini oluşturuyor. Cadde üzerindeki yazıtlardan anlaşıldığı üzere, bu büstler sadece estetik değil, aynı zamanda politik mesajlar taşıyan sanat eserleri olarak işlev görüyordu.

Antik Liman Mimarisi ve Yapım Teknikleri

Antik liman yapısı, Roma mühendisliğinin ve sanat anlayışının birleştiği önemli bir örnek sunuyor. 200 metre aralıklarla yerleştirilen iki dalgakıran, büyük kalker bloklarla inşa edilmiş ve pozzolana harcı (Roma betonu) kullanılarak güçlendirilmiştir. Batı mendireğin daha iyi korunmuş olması, bu yapım tekniklerinin dayanıklılığını kanıtlıyor.

Demir perçinlerle tutturulmuş taş blok izleri, Roma döneminin gelişmiş metalurji bilgisini ve mimari detaylara verilen önemi gösteriyor. Bu teknik detaylar, sadece işlevsel değil, aynı zamanda estetik kaygılarla da şekillendirilmiş.

Tarihsel Dönemlerin Sanat Üzerindeki Etkileri

Kentin sanat tarihi, farklı medeniyetlerin etkilerini barındırıyor. MÖ 5. yüzyılda basılan sikkelerin varlığı, Pers egemenliği altında bile yerel sanat üretiminin devam ettiğini gösteriyor. MÖ 333'te Büyük İskender'in yönetimine geçmesiyle Hellenistik sanat etkilerinin güçlendiği, ardından Seleukos ve Ptolemaios dönemlerinde farklı sanat akımlarının sentezlendiği görülüyor.

MÖ 67'de Roma Komutanı Pompeius'un kenti yeniden kurması ve adını "Pompeipolis" olarak değiştirmesi, sanat tarihinde önemli bir dönüm noktası oluşturuyor. Bu dönemde basılan madeni paralar üzerindeki Pompey portreleri, Roma portreciliğinin propaganda amaçlı kullanımının erken örneklerini sunuyor.

Roma Dönemi Sanat Eserleri ve Mimari Kompleksi

Hadrianus (MS 130) ve Antoninus Pius dönemlerinde gerçekleştirilen onarımlar, Roma sanatının altın çağının etkilerini yansıtıyor. Bu dönemde inşa edilen tiyatro, hamam, su kemeri ve nekropolis kalıntıları, 19. yüzyılda Francis Beaufort ve Pierre Trémaux gibi Avrupalı gezginler tarafından belgelenmiş ve dönemin mimari zenginliğini ortaya koymuştur.

22 metre yüksekliğinde ve 300 metre çapındaki Soli Höyük, farklı dönemlerin katmanlaşmış sanat eserlerini barındıran önemli bir arkeolojik alan olarak dikkat çekiyor.

Hristiyanlık Dönemi Sanat Değişimi

MS 300 civarında piskoposluk merkezi haline gelmesi, kentin sanat anlayışında önemli bir dönüşümü beraberinde getirmiş. Bu dönemde Hristiyanlık ikonografisinin pagan sanat geleneğiyle sentezlenmesi, erken Hristiyanlık sanatının gelişiminde önemli bir rol oynamış.

Günümüzdeki Arkeolojik Çalışmalar ve Sanat Tarihine Katkıları

1999'dan itibaren Prof. Dr. Remzi Yağcı başkanlığında sürdürülen arkeolojik kazılar, kentin sanat tarihine dair yeni bulgular ortaya çıkarıyor. Bu çalışmalar, Kilikya Bölgesi sanatının anlaşılmasında kritik öneme sahip.

Kültürel Miras Değerlendirmesi

Soli Pompeipolis, sadece mimari kalıntıları değil, aynı zamanda "Solecism" teriminin kökeni olarak dil tarihine de katkı sağlıyor. Bu durum, sanat ve kültür tarihinin iç içe geçmiş yapısını gözler önüne seriyor.

Deniz kıyısına yakın geniş sit alanı içinde yer alan bu antik kent, günümüz ziyaretçilerine Korinth düzenindeki sütun başlıklarından Roma döneminin figürlü sanat eserlerine kadar geniş bir yelpazede sanat tarihini deneyimleme imkanı sunuyor. Antik kent kalıntıları ve Sütunlu Caddesi'nin gezilmesi, arkeolojik kazı alanlarının ziyaret edilmesi ve sahil boyunca antik liman kalıntılarının gözlemlenmesi, sanat tarihinin canlı bir müzesi niteliğindeki bu alanı keşfetmenin en etkili yolları.