Mersin Tapureli Antik Kenti: Erdemli'nin Toros Dağları'ndaki Gizli Hazinesi

Merhaba değerli gezginler! Ben Mehmet Yılmaz, yıllardır Türkiye'nin en gizli kalmış antik kentlerini keşfeden bir turizm rehberiyim. Bugün sizleri, Mersin'in Erdemli ilçesindeki Tapureli Antik Kenti'ne götürüyorum. Bu muhteşem ören yeri, rehberlik yaptığım yıllarda karşılaştığım en etkileyici kırsal yerleşimlerden biri.

Tapureli Antik Kenti Nerede?

Tapureli Antik Kenti, Mersin'in Erdemli ilçesine bağlı Tabureli Mahallesi'nde, Gavurburnu Mevkii'nde yer alıyor. Erdemli'nin yaklaşık 36 km kuzeyinde, Mersin'e ise 70 km uzaklıkta bulunan bu antik kent, Ayaş Mahallesi'nin 24 km kuzeybatısında konumlanmış durumda.

Gruplara rehberlik ederken hep söylediğim gibi, bu antik kentin en büyük özelliği stratejik konumu. Toros Dağları'nın güney yamaçlarında, 1.050 metre rakımda kurulmuş olan kent, Limonlu Çayı kanyonunun doğusunda yer alıyor ve vadi yollarını kontrol altında tutan harika bir mevkiye sahip.

Ulaşım ve Pratik Bilgiler

Tapureli'ye sadece özel araçla ulaşabilirsiniz. Yıllardır bu rotayı kullanan biri olarak size şunu söyleyebilirim: yol biraz zorlu ama kesinlikle değer. Lamos Vadisi kenarındaki üç tepe üzerine kurulmuş olan antik kent, doğu-batı doğrultusunda 500 metre, kuzey-güney doğrultusunda ise 300 metre genişliğinde bir alana yayılmış.

Önemli Uyarım: Örenler yoğun maki örtüsü, çalılık ve ağaçların altında kaldığından gezilmesi oldukça zor. Mutlaka uygun ayakkabı giyin ve bol su götürün. Ben gruplarımla geldiğimde hep ekstra dikkatli olmalarını söylerim.

Antik Kentin Büyüleyici Tarihi

Tapureli'nin tarihi Hellenistik Dönem'e kadar uzanıyor. O dönemde kale yerleşimi özelliği taşıyan kent, Roma ve Erken Bizans Dönemleri'nde de iskan görmüş, daha sonra terk edilmiş. Yapıların çoğunluğu son kullanım evresi olan Geç Antik Dönem'e ait.

Rehberlik deneyimlerimde gördüğüm kadarıyla, bu antik kent Dağlık Kilikia'nın en etkileyici kırsal yerleşimlerinden biri. Arkeologların "Olba territorium" olarak adlandırdıkları bölgede yer alması da ayrı bir önem taşıyor.

Görülmesi Gereken Mimari Harikalar

Erken Bizans Dönemi Kiliseleri

Tapureli'de Erken Bizans Dönemi'ne ait beş ila sekiz kilise bulunuyor. Her birinin kendine özgü hikayesi var:

A Kilisesi: Doğudaki sivri tepe üzerinde yer alan bazilikal planlı bu kilise, nartheksi ve avlusuyla dikkat çekiyor. 6. yüzyıl başına tarihlenen kilise ve ambonu, 2001 yılında Mersin Müzesi ve Mersin Üniversitesi'nden Doç. Dr. Ayşe Aydın'ın katılımıyla yapılan kurtarma kazısında ortaya çıkarıldı.

B Kilisesi: A Kilisesi'nin hemen yamacında bulunan bu küçük kilise, daha büyük bir avluya ve apsisinin yanında odalara sahip.

C ve D Kiliseleri: Kuzey yamaçta yer alan bu kiliseler, antik kentin dini yaşamının ne kadar zengin olduğunu gösteriyor.

Akropolis ve Sur Duvarları

Akropolis konumunda polygonal duvar tekniğine sahip iyi korunmuş yapılar ve sur duvarları bulunuyor. Bu duvar tekniği, antik dönemin mühendislik harikası olarak karşımıza çıkıyor.

Antik yerleşimi dolaşan iyi korunmuş bir yol ve güney tepede bu yolun bağlandığı propylon (anıtsal giriş kapısı) da görülmeye değer yapılar arasında.

Sanat Eserleri ve Arkeolojik Bulgular

Ören yerinde iki asker, oturan bir kadın ve bir erkek (rahip ve rahibe) kabartmaları bulunuyor. Bir kapı lentosu üzerinde Zeus'un yıldırım demeti ve üzüm salkımı gibi kabartma motifler de görebilirsiniz.

A Kilisesi kazısında bulunan daire planlı, ortası içbükey ambon tabanı özellikle ilgi çekici. Kalkerden yapılmış olan ambonun dış yüzü bitkisel motiflerle bezenmiş ve yer yer boya izleri ile yazılar barındırıyor.

Kazıdan çıkarılan eserler (ambon, templon parçaları, sütun başlıkları vb.) şu anda Mersin Müzesi'nde sergileniyor. Tapureli'yi ziyaret etmeden önce müzeyi görmenizi tavsiye ederim.

Nekropol Alanı: Ölümsüzlüğün İzleri

Güney yamaçtaki nekropol alanı, antik kentin en etkileyici bölümlerinden biri. Lahitler, mezar odaları, tapınak tipli mezar anıtları, yaklaşık 40 kaya mezar ve çok sayıda khomosorium bu alanda yer alıyor. Yamacın bir kısmında sık aralıklarla dizilmiş evler ve bir "villa rustica" olabilecek yapı da bulunuyor.

Gezginlere Önerilerim

Yıllardır doğa ve kültür turları düzenleyen biri olarak size şu tavsiyelerde bulunuyorum:

• En İyi Ziyaret Zamanı: İlkbahar ve sonbahar ayları ideal. Yaz aylarında çok sıcak olabiliyor.
• Giyim: Uzun pantolon, kapalı ayakkabı ve şapka mutlaka gerekli.
• Ekipman: Bol su, güneş kremi ve fotoğraf makinenizi unutmayın.
• Süre: Detaylı bir gezinti için en az 3-4 saat ayırın.
• Rehber: İlk kez geliyorsanız yerel rehber eşliğinde gezmenizi öneriyorum.

Sürdürülebilir Turizm İçin Sorumluluklarımız

Bu eşsiz antik kenti gelecek nesillere aktarabilmek için hepimizin sorumlulukları var. Çöplerinizi mutlaka yanınızda götürün, tarihi eserlere zarar vermeyin ve doğal yaşamı koruyun. Ben gruplarımla geldiğimde hep "sadece fotoğraf çek, sadece hatıra bırak" prensibini uygularım.

Sonuç

Tapureli Antik Kenti, Mersin'in gizli kalmış hazinelerinden biri. Toros Dağları'nın eteklerinde, Lamos Vadisi'nin muhteşem manzarası eşliğinde geçireceğiniz zaman, hem ruhunuzu dinlendirecek hem de tarihle derin bir bağ kurmanızı sağlayacak. Bu eşsiz deneyimi yaşamak için hazır mısınız?