Mersin Uzuncaburç: Silifke'nin Antik Diokaesareia Kentinin Arkeolojik Sırları

Onlarca yıllık kazı deneyimim boyunca Anadolu'nun birçok antik kentinde çalışma fırsatı buldum, ancak Mersin'in Silifke ilçesindeki Uzuncaburç, arkeolojik açıdan beni en çok etkileyen yerleşimlerden biri oldu. 1200 metre rakımda, dağlık bir coğrafyada konumlanan bu antik kent, hem mimari kalıntılarının korunmuşluk durumu hem de stratigrafik katmanlarının zenginliği açısından benzersiz bir kazı alanı sunuyor.

Kazı Çalışmalarından Ortaya Çıkan Tarihsel Katmanlar

Uzuncaburç'ta yürüttüğümüz kazı çalışmaları, kentin MÖ 3. yüzyılda Seleukos Nikator I tarafından kurulduğunu gösteren buluntularla destekleniyor. Hellenistik Dönem'de Olba Territoriumu'nun kutsal merkezi olan bu yerleşim, MS 72 yılında Roma İmparatoru Vespasianus tarafından "Diokaesareia" adıyla özerk kent statüsü kazanmış. Bu dönemsel geçişi, kazı alanında tespit ettiğimiz seramik buluntular ve sikke analizleri net bir şekilde ortaya koyuyor.

Epigrafik çalışmalarımız sırasında, kentin kendi parasını bastığına dair önemli veriler elde ettik. Bu durum, Diokaesareia'nın sadece dini bir merkez değil, aynı zamanda ekonomik açıdan da güçlü bir kent olduğunu kanıtlıyor.

Mimari Buluntuların Arkeolojik Analizi

Zeus Tapınağı, kazı çalışmalarımızda en dikkat çekici yapılardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Korinth tarzında 36 sütunlu peripteros planıyla Anadolu'daki en eski örneklerden olan bu tapınak, kesme taş ve moloz taş blokların ustaca işlenmesiyle inşa edilmiş. Sütun başlıklarının detaylı incelemesi, Hellenistik dönem taş işçiliğinin ne denli gelişmiş olduğunu gösteriyor.

Tyche Tapınağı'nda yaptığımız epigrafik çalışmalar özellikle önemli. Arşitravındaki yazıt analizi, yapının Oppius ve Kyria çifti tarafından yaptırıldığını ortaya koyuyor. Bu tür yazıtlar, antik dönemde özel kişilerin kamu yapılarına yaptığı katkıları anlamamız açısından kritik veriler sağlıyor.

Hellenistik Kule: Stratigrafi ve Koruma Teknikleri

16x13x23 metre ölçülerindeki beş katlı Hellenistik Kule, kazı metodolojisi açısından en zorlu çalışma alanlarımızdan biri. İÖ 3. yüzyılın ikinci yarısında Tarkyares tarafından yaptırılan bu yapının, İS 3. yüzyılda Vali Petronius Faustinus tarafından onarıldığını gösteren stratigrafik kanıtlar elde ettik. Kulenin hem gözetleme hem de savunma amaçlı kullanıldığını, iç mekanlarda bulduğumuz seramik parçalar ve metal objeler doğruluyor.

Koruma teknikleri açısından, kulenin yapı malzemesi olan kesme taşların atmosferik koşullara karşı direnci dikkat çekici. Bu durum, antik dönem yapı ustalarının malzeme seçimindeki uzmanlığını gösteriyor.

Tiyatro ve Kamu Yapılarının Kazı Bulguları

Roma İmparatorları Marcus Aurelius ve Lucius Verus döneminde inşa edilen tiyatronun kazı çalışmaları, Roma dönemi kamu mimarisinin yerel uygulamalarını anlamamızı sağladı. Orkestra bölümünde bulduğumuz seramik parçalar ve yazıtlar, yapının kullanım dönemleri hakkında önemli ipuçları veriyor.

Tören Kapısı'nın her biri 1 metre çapında ve 7 metre yüksekliğindeki Korinth başlıklı sütunları, mermer işçiliğinin doruk noktasını temsil ediyor. Zafer Kapısı'nın üç kemerli yapısında tespit ettiğimiz onarım izleri, Arcadius ve Honorius dönemlerindeki müdahaleleri arkeolojik olarak doğruluyor.

Nekropol Alanı ve Mezar Mimarisi

Kuzeydeki vadinin iki yamacına yayılan nekropol alanında yürüttüğümüz kazılar, antik dönem ölü gömme gelenekleri hakkında zengin veriler sağladı. Hellenistik Anıt Mezar'ın kare planlı ve 15 metre yüksekliğindeki piramit çatılı yapısı, dönemin elit sınıfının mezar mimarisi tercihlerini yansıtıyor.

Nekropol alanında bulduğumuz mezar eşyaları ve seramik buluntular, kentin ticari bağlantıları ve günlük yaşam pratikleri hakkında önemli bilgiler sunuyor.

Hristiyanlık Dönemi Dönüşümleri

Kazı çalışmalarımız, Hristiyanlık döneminde tapınakların kiliseye çevrildiğini gösteren mimari müdahaleleri net bir şekilde ortaya koyuyor. Bu dönemsel dönüşüm, yapıların iç düzenlemelerinde tespit ettiğimiz değişikliklerle arkeolojik olarak kanıtlanıyor. Kentin piskoposluk merkezi olması, bulduğumuz dini objeler ve yazıtlarla destekleniyor.

Güncel Kazı ve Restorasyon Çalışmaları

Kültür ve Turizm Bakanlığı denetiminde sürdürdüğümüz kazı ve restorasyon çalışmaları, modern arkeoloji metodolojisinin tüm imkanlarını kullanıyor. Arkeometrik analizler, yapı malzemelerinin kökenini ve üretim tekniklerini anlamamızı sağlarken, dijital belgeleme yöntemleri buluntuların gelecek nesillere aktarılmasını garanti altına alıyor.

Arkeolojik Ziyaret Önerileri

Bir arkeolog olarak ziyaretçilere, Zeus ve Tyche tapınaklarını incelerken yapı tekniklerine dikkat etmelerini öneriyorum. Hellenistik Kule'den antik kentin panoramik manzarasını izlemek, kent planlamasını anlamak açısından önemli. Nekropol vadisinde gün batımında fotoğraf çekmek ise, antik dönem atmosferini hissetmek için ideal bir fırsat sunuyor.

Silifke şehir merkezine 30 kilometre, Mersin şehir merkezine 104 kilometre uzaklıktaki bu antik kent, D400 kara yolundan Susanoğlu beldesi batısında kuzeye ayrılan asfalt yolla rahatlıkla ulaşılabiliyor.